افسانه ساعد - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه شهرکرد
شجاع قربانی دشتکی - استادیار دانشگاه شهرکرد
بیژن خلیلی مقدم - استادیار دانشگاه رامین اهواز
حبیب خداوردی لو - استادیار دانشگاه ارومیه
فرزاد مرادی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد گروه خاکشناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه رامین اهواز

حجم خاک های ورتی سول با تغییر رطوبت، تغییر کرده و موجب دگرگونی آرایش خلل و فرج خاک می گردد. منحنی انقباض، میزان تغییر تخلخل خاک را در اثر کاهش رطوبت خاک نشان می دهد. به منظور کمی سازی این منحنی، مدل های زیادی ارائه شده است. هدف از این پژوهش، ارزیابی مدل های مک گری و مالافنت، گرانولت و گرنت، پنگ و هورن و کورنلیس و همکاران در برآورد منحنی انقباض برخی خاک های آماس پذیر دشت زرین واقع در استان چهارمحال و بختیاری بود. بدین منظور، ۳۵ نمونه خاک از منطقه موردنظر به گونه ای انتخاب شد که دامنه ای وسیع از انقباض خاک را پوشش دهند. منحنی انقباض خاک ها به وسیله دستگاه صفحات فشاری اندازه گیری شد. مدل های یادشده به داده های اندازه گیری شده برازش داده شد. سپس کارآیی هر یک از مدل ها در برآورد منحنی انقباض خاک با استفاده از آماره های ریشه میانگین مربعات خطا[۱]، میانگین خطا[۲]، قدرمطلق میانگین خطا[۳] وشاخص اطلاعاتی آکایکه[۴] ارزیابی شد. همچنین احتمال صحیح بودن مدل با کمترین AIC محاسبه شد. نتایج نشان داد مدل های یادشده قادر به بیان بخش اعظمی از تغییرات منحنی انقباض در خاک های مورد مطالعه بوده اند. با این وجود، مدل گرانولت و گرنت، با AIC برابر با ۲۹/۵۷- و مقادیر RMSE، ME و AME به ترتیب ۰۰۰۵۲/۰، ۰۰۱۲۲/۰- و ۰۰۵۴/۰ سانتی متر مکعب بر سانتی متر مکعب در مقایسه با سایر مدل ها کارآیی بیشتری در برآورد منحنی انقباض این خاک ها داشت. بر این اساس، مدل مک گری و مالافنت با AIC برابر با ۸۲/۴۸- و RMSE، AME و ME به ترتیب برابر با ۰۱۲۲/۰، ۰۱۰۱/۰ و ۰۰۳۴۲/۰ سانتی متر مکعب بر سانتی متر مکعب عملکرد پایینی برای برآورد منحنی انقباض این خاک ها نشان داد. بنابراین جهت برآورد منحنی انقباض در خاک های آماس پذیر این منطقه، استفاده از مدل گرانولت و گرنت پیشنهاد می شود. [۱]. RMSE [۲]. ME [۳]. AME [۴]. AIC

منحنی انقباض, مدل مک گری و مالافنت, مدل گرانولت و گرنت, مدل پنگ و هورن, مدل کورنلیس