زهرا زارعی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، بخش علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز
سید علی اکبر موسوی - دانشیار بخش علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز
عبدالمجید ثامنی - دانشیار بخش علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز
علی اکبر کامگار حقیقی - استاد بخش مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز

آب­گریزی خاک از درجات خفیف تا خیلی شدید در بسیاری از خاک­ها با بافت­های متفاوت، کاربری­های گوناگون اراضی و شرایط آب و هوایی مختلف گزارش شده است. این پدیده سبب کاهش نفوذپذیری، افزایش رواناب و فرسایش خاک می­شود. آب­گریزی می­تواند تحت تاثیر اصلاح­کننده­های خاک و یا در طول زمان تغییر یابد. در این پژوهش اثر دو اصلاح کننده آلی (پلی­وینیل­استات و پلی­اکریل­آمید هر یک در چهار سطح صفر، ۰۵/۰، ۱/۰ و ۲/۰ گرم در کیلوگرم خاک) و دو اصلاح کننده معدنی (پوکه معدنی و پرلیت هر یک در چهار سطح صفر، ۵/۰، ۱ و ۲ گرم در کیلوگرم خاک) در سه بازه زمانی ۱۰، ۳۰ و ۶۰ روز پس از کاربرد بر آب­گریزی پویا (مدت زمان نفوذ قطره آب) و ایستا (زاویه تماس تعادلی آب و خاک) در یک خاک آهکی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار بررسی شد. کاربرد پلی­اکریل­آمید، پوکه­معدنی و پرلیت سبب کاهش معنی­دار آبگریزی ایستا و پویای خاک شد، در حالی­که پلی­وینیل­استات سبب افزایش معنی­دار آبگریزی ایستا شد. گذشت زمان سبب افزایش معنی­دار آب­گریزی پویا درنمونهخاک­های تیمار شده با پلی­اکریل­آمید، پوکه معدنی و پرلیت نشد ولی در خاک تیمار شده با پلی­وینیل­استات آب­گریزی پویا در زمان ۶۰ روز به­میزان ۴۰ درصد در مقایسه با زمان ۱۰ روز پس از شروع آزمایش افزایش یافت. در خاک­های تیمار شده با پوکه معدنی گذشت زمان اثر معنی­داری بر آب­گریزی ایستای خاک نداشت. پلی­اکریل­آمید و پلی­وینیل­استات آب­گریزی ایستا را در زمان ۶۰ روز به­ترتیب به میزان ۴ و ۲ درصد در مقایسه با زمان۱۰ روز پس از شروع آزمایش افزایش دادند. نتایج نشان داد پلی­اکریل­آمید، پوکه معدنی و پرلیت به­عنوان مواد به­ساز خاک در مقادیر اضافه شده تا حدی می­توانند در کاهش آب­گریزی خاک و در نتیجه افزایش میزان جذب آب به خاک موثر باشند البته اثر اصلاح­کننده پرلیت در کاهش آب­گریزی پویای خاک بیش از سایر اصلاح­کننده­ها بود.

پلی اکریل آمید, پلی وینیل استات, پرلیت, پوکه معدنی, زاویه تماس آب با خاک, زمان نفوذ قطره آب به خاک