مریم بابازاده - دانشجوی کارشناسی ارشد، علم اطلاعات و دانش شناسی،
مریم صراف زاده - استادیار، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی،
نادر نقشینه - دانشیار، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر جریمه دیرکرد منابع امانی بر بازگشت منابع است. روش‎شناسی: روش این پژوهش، پیمایشی توصیفی است. اعضای کتابخانه‎های عمومی شهرستان کرج که شامل ۴۱۴۰۰ کاربر ( تا پایان سال ۹۷) هستند، جامعه آماری این پژوهش می باشند که از این میان ۳۸۱ نفر به عنوان نمونه در این پژوهش شرکت کردند. داده های مورد نیاز به کمک پرسشنامه گردآوری شده و با استفاده از نرم افزارهای اکسل و مینی‎تب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته‎ها: کاربران کتابخانه های عمومی با جریمه موافق بوده و آن را بر بازگشت به هنگام منابع کتابخانه موثر می دانند؛ به طوری که می تواند به عنوان عامل مهمی در بازگشت به موقع منابع به کتابخانه در نظر گرفته شود. دو دلیل اصلی تاخیر در بازگرداندن منابع کتابخانه، فراموشی موعد بازگشت کتاب و همچنین نیاز به کتاب (حتی به قیمت پرداخت جریمه دیرکرد) عنوان شد. بسیاری از کاربران از این که می‎توانند منابع را به صورت آنلاین و تلفنی تمدید کنند، اظهار بی اطلاعی نمودند. از نظر پاسخ دهندگان، جریمه بر تمدید عضویت تاثیری منفی نداشته است. نتیجه گیری:یکی از علل اصلی عدم بازگشت به موقع منابع، فراموشی موعد بازگشت است. این مشکل می تواند با ارسال پیامک یادآوری، قبل و بعد از موعد سررسید منابع، تا حدی حل شود. امکان تمدید آنلاین منابع در سامانه نهاد کتابخانه های عمومی کشور وجود دارد، اما بیشتر کاربران از امکانات این سامانه آگاهی ندارند. با توجه به اینکه امروزه دسترسی افراد به اینترنت به طور عمده از طریق گوشی تلفن همراه است، طراحی و ساخت نرم افزار کاربردی قابل نصب روی گوشی تلفن همراه که بتواند امر جستجو و تمدید منابع را به راحتی انجام دهد، احساس می‎شود. آموزش کاربران کتابخانه ها درباره قوانین و مقررات کلی کتابخانه و امانت نیز می تواند بر بازگشت به موقع منابع موثر باشد.

امانت کتاب, جریمه دیرکرد, تمدید عضویت, کتابخانه‎های عمومی, ایران