مسعود مومنی
احمد جلالیان
محمود کلباسی

با توسعة فعالیتهای کشاورزی و دامداری، افزایش مداومی در انتقال رسوبات و عناصر غذایی و به ویژه نیتروژن و فسفر به آبهای سطحی صورت گرفته و منجر به کاهش کیفیت آب و یوتریفیکاسیون شده است. در این پژوهش اثر تغییر کاربری و چرای دام بر هدررفت نیتروژن محلول و همراه رسوبات در اثر فرسایش بررسی شد. نتایج نشان داد که حذف یا کاهش پوشش گیاهی باعث افزایش معنی داری در تولید رواناب و رسوب و هدررفت نیتروژن محلول و همراه رسوبات شده است. مقدار هدررفت نیتروژن کل در سه کاربری دیمزار ، مرتع تخریب شده و مرتع به ترتیب 46/3 ، 22/5 و 8/7 گرم در متر مربع بود. مقدار آمونیوم و نیترات محلول انتقال یافته به وسیلة رواناب به ترتیب 10/7 و 42/1 میلی گرم در متر مربع در کاربری مرتع، 26/6 و88/6 میلی گرم در متر مربع در مرتع تخریب شده و 25/5 و 96/8 میلی گرم در متر مربع در کاربری دیمزار بود که افزایش معنی داری را در سطح احتمال 5% نشان داد. با کاهش پوشش گیاهی، نسبت هدررفت نیتروژن معدنی همراه رسوبات به کل نیتروژن معدنی انتقال یافته افزایش یافت. این نسبت در کاربری مرتع 6/6 درصد، در مرتع تخریب شده 9/3 درصد و در کاربری دیمزار 17 درصد بود که حاکی از افزایش انتقال نیتروژن معدنی همراه رسوبات است.

تغییر کاربری، هدررفت، نیتروژن محلول و همراه رسوبات، نیترات، آمونیوم