عبدالکریم چهرگانی راد - دانشگاه بوعلی سینا، دانشکده علوم، گروه زیست شناسی، همدان، ایران
حسن رمضانی - دانش آموخته کارشناسی ارشد، دانشگاه بوعلی سینا، دانشکده علوم، گروه زیست شناسی، همدان، ایران
فریبا محسن زاده - دانشگاه بوعلی سینا، دانشکده علوم، گروه زیست شناسی، همدان، ایران
زهرا بقایی فر - دانشگاه پیام نور تهران، دانشکده علوم، گروه زیست شناسی، تهران، ایران
حسن باب الحوائجی - دانشگاه بوعلی سینا، گروه زراعت دانشکده کشاورزی، همدان، ایران

هدف: کادمیوم یکی از آلایندههای جوی و بخشی از ذرات خروجی خودروهای دیزل است و هدف پژوهش حاضر تعیین اثرات کادمیوم بر روند تکوین و الگوی پروتئینی بساک و دانه های گرده گل اطلسی که بهطور متداول در فضای سبز اکثر شهرهای بزرگ کشت می شوند، می باشد. مواد و روش ها: گیاهان اطلسی در گلدان های آزمایشگاهی کشت داده شده و با غلظت های مختلفی از CdCl۲ بهصورت اسپری تیمار شدند. گل ها در مراحل مختلف تکوین برداشت شده و در فیکساتور FAA۷۰ (فرمالین: استیک اسید: اتانول، ۱۷:۱:۲) تثبیت و در مطالعات تکوینی به کار برده شدند. دانه های گردهی گروه های مختلف نیز جمع آوری شده و پس از استخراج پروتئین با روش الکتروفورز مطالعه شد. تجزیه تحلیل های آماری با استفاده از نرم افزار آماری  SAS(نسخه ۱/۹) و با روش آنالیز واریانس یک طرفه انجام شد. نتایج: فرآیند تکوین بساک و دانههای گرده در گیاهان شاهد از الگوی کلی گیاهان دو لپه پیروی میکند اما در گیاهان تحت تیمار با کادمیوم، تغییرات و ناهنجاری هایی مشاهده گردید. بی نظمی در دیواره بساک، تشکیل دانههای گرده چروکیده و واکوئله، کاهش توان زیستی، آسیب دیواره اگزین و تشکیل باندهای پروتئینی جدید از اثرات تیمار با کادمیوم میباشد. نتیجه گیری: کادمیوم (بهعنوان یک آلایندهی جوی) مراحل نموی بساک و دانههای گرده را تحت تاثیر قرار داده و موجب بروز انواعی از ناهنجاری ها و کاهش توان زیستی گرده ها میگردد. تولید پروتئین های جدید (پروتئین های سم زدا) یکی از پاسخ های گیاه به استرس آلودگی است.

گل اطلسی, کادمیوم, الگوی پروتئینی, تکوین, دانه گرده