فتح ا... کلانتری - دکترای علوم دفاعی راهبردی
مهدی رسولی - پژوهشگر دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی

DOR:۲۰.۱۰۰۱.۱.۱۷۳۵۱۷۲۳.۱۳۹۸.۱۷.۶۵.۵.۶ عوامل ژئوپلیتیکی شامل کلیه عواملی است که در چارچوب جغرافیا، سیاست و قدرت بر راهبرد دفاعی ج.ا.ایران اثرگذار باشند، این عوامل شبیه ابعاد قدرت ملی بوده و در انتخاب نوع راهبرد دفاعی نقش مهمی دارند. بنابراین عوامل ژئوپلیتیکی دیکته کرده و سپس راهبرد دفاعی بر مبنای آن تدوین می گردد. در این مقاله عوامل ژئوپلیتیکی دارای ۸ بعد می­ باشد: طبیعی، انسانی، اقتصادی، سیاسی داخلی و سیاسی خارجی، نظامی، فرهنگی و علم و فناوری. این پژوهش به روش زمینه ­ای- موردی با رویکرد کمی انجام گردیده و از نوع توسعه­ ای­- کاربردی می باشد، روش گردآوری اطلاعات، میدانی و کتابخانه­ ای بوده و جامعه آماری ۸۵ نفر، که با استفاده از روش ­های تحلیل خبرگی، تحلیل شده است. هدف تحقیق دستیابی به نقش عوامل ژئوپلیتیکی بر راهبرد دفاعی ج.ا.ایران می باشد. نتایج تحقیق حکایت از ۵۱ مولفه ژئوپلیتیکی است، (۸ مولفه طبیعی، ۵ مولفه انسانی، ۷ مولفه اقتصادی، ۵ مولفه سیاست داخلی،۴ مولفه سیاست خارجی،۱۲ مولفه نظامی، ۵ مولفه فرهنگی و ۵ مولفه علمی- فناوری) تعداد ۱۲ مولفه آن هم زمان دارای دو نقش هستند، یعنی درمجموع عوامل ژئوپلیتیکی ج.ا.ایران داری ۵۱ مولفه و ۶۳ نقش می باشند. درمجموع این ۶۳ نقش شامل: ۳۴ قوت،۱۰ ضعف، ۱۳ فرصت و ۶ تهدید می­ باشند. پس از محاسبه، تعیین موقعیت راهبردی مشخص گردید که ج.ا.ایران در حوزه عوامل ژئوپلیتیکی در موقعیت تهاجمی خفیف قرار دارد.

قدرت ملی, ژئوپلیتیک, راهبرد دفاعی, ج.ا.ایران