تاثیر ماساژ بر وضعیت خواب بیماران بعد از عمل جراحی بای پس عروق کرونر: یک مطالعه مرور سیستماتیک

مقدمه: جراحی بای پس عروق کرونر رایج ترین عمل جراحی قلب در سراسر جهان است. اختلال خواب بعد از جراحی قلب از جمله عواملی است که میتواند باعث افزایش ضربان قلب، افزایش نیاز میوکارد به اکسیژن و دیس ریتمی قلبی شود که باعث وخیم تر شدن ایسکمی قلبی میشوند. روش های مختلف داروئی و غیر داروئی می توانند در بهبود کیفیت خواب بیماران قلبی موثر باشند. امروزه ماساژ درمانی از شایع ترین و بی خطر ترین درمان های تکمیلی در سراسر دنیا و یکی از متداول ترین درمان های جایگزین در اقدامات پرستاری است. هدف از مطالعه مروری حاضر تعیین تاثیر ماساژ بر وضعیت خواب بیماران بعد از جراحی بای پس عروق کرونر می باشد.روش کار: مطالعه مروری حاضر در سال ۱۳۹۹ انجام شد. جهت انجام این مطالعه از پایگاه های اطلاعاتی Web of science، Scopus، SID، Proquest، PubMed، Springer، Google Scholar و Science Direct با به کار گیری کلید واژه های AND Massage AND Sleep ( cardiac surgery OR heart surgery OR Coronary artery bypass graft OR CABG) بدون محدودیت زمانی، مقالات مرتبط به زبان انگلیسی و فارسی که کلید واژه های مذکور در عنوان آن ها آورده بود و از نوع مداخله ای بودند وارد مطالعه شدند. در مجموع ۶ مقاله بعد از ارزیابی کیفیت وارد مطالعه شدند که ۲ مقاله به زبان فارسی و ۴ مقاله به زبان انگلیسی مورد بررسی قرار گرفتند. ۴ مطالعه از نوع نیمه تجربی و ۲ مطالعه کارازمایی بالینی کنترل شده تصادفی (RCT) بودند.یافته ها: نتایج نشان داد در پنج مطالعه ماساژ درمانی بر روی بیماران CABG و در یک مطالعه بر روی بیماران CABG و تعویض دریچه انجام شد. انواع ماساژ، شامل ماساژ سوئدی بر روی دست ها، پاها و پشت(یک مقاله)، ماساژ بازتابی کف پا(یک مقاله)، ماساژهای گردن، شانه و پشت(یک مقاله)، ماساژ پشت(سه مقاله)، با هدف بهبود خواب بیماران بعد از جراحی CABG مورد استفاده قرار گرفت. مدت ماساژ در این مطالعات از ۱۰ دقیقه تا ۳۰ دقیقه بود. در دو مطالعه ۴ روز متوالی روز های سوم تا ششم بعد از عمل و یک بار در روز، در یک مطالعه ۳ روز متوالی پس از ترخیص از آی سی یو و یک بار در روز، در یک مطالعه ۳ روز متوالی و ۲ بار در روز، و در دو مطالعه دیگر ۳ روز متوالی و ۱ بار در روز ماساژ انجام شد. ابزار سنجش خواب در دو مطالعه پرسشنامه خواب بیمارستانی SMHSQ و در دو مطالعه ثبت روزانه خواب و مقیاس معیاری-دیداری خواب (VAS) بود و در دو مطالعه دیگر به دلیل عدم دسترسی به متن کامل از نوع ابزار بی اطلاع می باشیم(ماساژ پشت). در همه مطالعات ماساژ درمانی موجب بهبود محسوس در کیفیت خواب بیماران تحت جراحی بای پس عروق کرونر شده است. رضایت بیمار در این مداخله بسیار بالا بود و عارضه جانبی ناشی از ماساژ در هیچ مطالعه ای گزارش نشده بود.نتیجه گیری: ماساژ درمانی مداخله پرستاری موثر در بهبود خواب بیماران بعد از CABG است. بررسی اختلاف میانگین نمرات خواب بعد مداخله در دو گروه در مطالعات مذکور نشان داد ماساژ سوئدی بر روی دست، پا و پشت بیشترین تاثیر را در بهبود خواب بیماران بعد از CABG داشته است. با توجه به سادگی و کم هزینه بودن ماساژ درمانی، توصیه می شود از همه انواع ماساژها به خصوص ماساژ سوئدی بر روی دست، پا و پشت به عنوان مکمل مناسبی برای دارودرمانی و مداخلات بعد از عمل در این بیماران استفاده شود.

Keywords:

جراحی بای پس عروق کرونر , خواب , ماساژ , مرور سیستماتیک