اعظم استاجی - دانشیار گروه زبانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد
فهیمه افشین - کارشناس ارشد زبانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد

در پژوهش حاضر به بررسی و مقایسه کاربرد عبارتهای احتیاط آمیز در مقالات علمی - پژوهشی زبان فارسی در رشته های شیمی و ادبیات پرداخته شده است. استفاده از عبارتهای احتیاط آمیز نقش عمده ای در گفتمان علمی داشته و درواقع ابزاری است که بیانگر تردید نویسنده و عدم قطعیت گزاره بوده و نویسنده با استفاده از آنها میتواند عدم پایبندی کامل به ارزش صدق یک گزاره را نشان دهد. پیکره مورد بررسی شامل یکصد و چهارده مقاله (پنجاه و هفت مقال ه شیمی ، پنجاه و هفت مقاله ادبیات) میباشد. در این تحقیق عبارتهای احتیاط آمیز به شش گروه فعل وجهی، فعل اصلی، قید، اسم، صفت و ارجاع تقسیم شده است. نتایج تحلیل نشان میدهد توزیع عبارتهای احتیاط آمیز در دو رشته ادبیات و شیمی متفاوت است، بطوری که بسامد این ابزار در رشته ادبیات بیشتر از شیمی است و این مسئله به دلیل طبیعت متفاوت و ماهیت استدلالهای مربوط به دو رشته یاد شده میباشد. در مورد انواع مختلف عبارتهای احتیاط آمیز مشاهده شده در هر دو رش ته، عبارات قیدی بیشترین و صفات احتیاط آمیز کمترین بسامد را دارا میباشند. با مقایسه بسامد شش گروه یاد شده بین دو رشته نیز میتوان ادعا کرد در میزان کاربرد ارجاع و افعال وجهی احتیاط آمیز در مقالات ادبیات و شیمی تفاوت معنی داری وجود دارد، به طوری که ارجاع در ادبیات ، و افعال وجهی در شیمی کاربرد بیشتری دارد.

تردید, عبارات احتیاط آمیز, عدم قطعیت, گفتمان علمی, وجه معرفتی