علی مشهدی - دانشیار، گروه حقوق عمومی و بین الملل، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران
مهتاب دقیق - دانش آموخته دکتری حقوق بین الملل، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، قم ایران

حفاظت از تاسیسات حاوی نیروهای خطرناک در مخاصمات مسلحانه در برابر اقدامات تلافی جویانه از جمله چالش های دهه های اخیر محسوب می شود. از آنجا که تخریب کلی یا جزئی این تاسیسات می تواند موجب رها شدن نیروهای خطرناک و ورود لطمات جبران ناپذیر به جمعیت غیرنظامی و اموال غیرنظامیان شود، لزوم ایجاد قواعد مقرراتی و عرفی بین المللی به منظور حمایت از تاسیسات مذکور در برابر اقدامات تلافی جویانه ضروری به نظر می رسد. بند ۴ ماده ۵۶ پروتکل اول الحاقی۱۹۷۷ به کنوانسیون های ۱۹۴۹ ژنو و قواعد ۸. ۶ و ۹. ۱۰۰۶ مجموعه قواعد کاربردی حقوق مخاصمات مسلحانه ۱۹۹۹ صلیب سرخ، بدون هیچ شرطی اتخاذ اقدامات تلافی جویانه علیه کارگاه ها و تاسیسات حاوی نیروهای خطرناک را منع کرده اند، ولی کماکان در مخاصمات مسلحانه شاهد این اقدامات هستیم. ماده «ج» (۳) ۸۵ پروتکل اول الحاقی حمله به کارگاه ها و تاسیسات حاوی نیروهای خطرناک را در شرایطی به عنوان نقض جدی محکوم و در حکم جنایت جنگی تلقی کرده است. در این نوشتار سعی شده است حمله به تاسیسات حاوی نیروهای خطرناک در قالب نهاد اقدامات تلافی جویانه تحلیل و ارزیابی شود.

اقدامات تلافی جویانه, پروتکل اول الحاقی, تاسیسات حاوی نیروهای خطرناک, قواعد کاربردی حقوق مخاصمات مسلحانه