محمد محمدی - دانشجوی دکتری روان شناسی تربیتی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.
ابوالفضل فرید - دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.
رامین حبیبی کلیبر - دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.
جواد مصرآبادی - استاد گروه علوم تربیتی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش ابراز وجود بر حل مساله اجتماعی و جرات ورزی دانش آموزان پسر قربانی قلدری در دوره متوسطه اول انجام شد. روش پژوهش شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان پسر قربانی قلدری دوره اول متوسطه شهر مریوان بود که در سال تحصیلی ۹۸-۹۷ مشغول تحصیل بودند با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای ۶۰ دانش آموز انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش(۳۰) و کنترل (۳۰) جایگزین شدند. گروه آزمایش به مدت شش هفته و هر هفته دو جلسه (در مجموع ۱۲ جلسه) به صورت گروهی مداخله آموزش ابراز وجود دریافت کردند، اما گروه کنترل در طی انجام پژوهش آموزشی دریافت نکردند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه های قربانی قلدری، جرات ورزی و حل مساله اجتماعی بود. تحلیل داده ها به روش تحلیل کوواریانس بود. نتایج نشان داد که آموزش ابراز وجود بر میزان جرات ورزی دانش آموزان قربانی قلدری تاثیر معناداری داشته است، اما بر حل مساله اجتماعی تاثیری نداشته است. مطابق یافته های پژوهش حاضر می توان نتیجه گرفت که از آموزش مهارت ابراز وجود می توان به عنوان یک روش کارآمد برای افزایش جرات ورزی دانش آموزان قربانی قلدری استفاده کرد.

ابراز وجود, جرات ورزی, حل مساله اجتماعی, قلدری