محمدجواد روستا
مهرداد محمدنیا
مجید رجایی

هم اکنون بیش از سه دهه از توجه جهانی به موضوع حفاظت محیط زیست و حدود دو دهه از مباحث پیرامون توسعه پایدار می گذرد. قبل از این، در تمامی پروژه های توسعه، صرفاً دیدگاه اقتصادی و ایجاد درآمد و بازده اقتصادی بیشتر، مد نظر بود. کاربرد نهاده های کشاورزی (عمدتاً کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات) به علت خطرات زیست محیطی ناشی از استفادۀ بیش از حد آنها، مورد اختلاف نظر بسیار بوده است. استفاده بیش از حد نه تنها تهدیدی برای محیط زیست است، بلکه هزینه تولید کشاورزان را نیز افزایش می دهد. در عین حال، محروم کردن کشاورزان از کاربرد نهاده ها که باعث کاهش تولید محصولات کشاورزی می گردد، راه حل مناسب نخواهد بود. زیرا براساس گزارش فائو، 60-40 درصد از افزایش تولیدات کشاورزی در جهان طی سه دهه گذشته، ناشی از مصرف کودهای شیمیایی بوده و در کشورهایی که مصرف کود در آنها بهینه بوده این افزایش حداکثر بوده است. نیترات از جمله آلاینده هایی است که در صورت تجمع در آب و مواد غذایی مشکلانی را در انسان و دام ایجاد می کند. نیترات در دهان و معده به نیتریت احیاء شده و ترکیب اخیر با اکسید کردن آهن فروس به آهن فریک در هموگلوبین عارضه متهموگلوبینمیا را سبب می شود که در موارد حاد، خفگی و مرگ ناگهانی را به دنبال دارد. هم چنین نیترات سبب تولید ترکیبات نیتروزآمین می شود که در ایجاد سرطان های دستگاه گوارش موثرند. به علاوه، احتمال تاثیر نیترات بر عوارضی هم چون مرگ و میر جنین، نواقص مادر زادی، افزایش فشار خون و شیوع دیابت گزارش شده است. متاسفانه، مصرف بی رویه کودهای شیمیایی ازته در کشور باعث آلودگی منابع آبی سطحی و زیرزمینی در برخی مناطق شده است. بنابراین، ضروری است وضعیت نیترات آب آشامیدنی و مواد غذایی مردم به خصوص محصولات کشاورزی مانند سبزیجات برگی ( مانند کاهو و اسفناج، کرفس و .......) مورد بررسی قرار گیرد تا در صورت وجود غلظت های فراتر از حد استاندارد، نسبت به اعمال شیوه های مناسب کاهش نیترات در این منابع و در نتیجه کاهش اثرات مضر آن اقدام شود.

نیترات، آب، محصولات کشاورزی، خطرات، استان فارس