بهزاد حسن نژاد کاشانی - دکترای مدیریت رسانه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بین المللی امام رضا علیه السلام، مشهد، ایران
مهسا پایسته - دانشجوی کارشناسی ارشد ارتباطات گرایش حج و زیارت، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بین المللی امام رضا علیه السلام، مشهد، ایران

هدف این مقاله آشنایی با ویژگی های ارتباطی امام رئوف در مواجهه با مخاطبین خود و تشخیص این نکته که ایشاناز چه روش های ارتباطی در انجام مناظرات برای تبیین و تبلیغ دین اسلام و رفع اختلافات و عقاید مختلف زمانخود، استفاده کرده اند. بدین منظور از روش مثلث ارتباطی (مدل ارتباطی هایدر) استفاده شد. طبق این مدل بهترینحالت یک ارتباط زمانی است که بین اضلاع سه گانه مثلث ارتباطی یعنی پیام فرست، پیام و مخاطب، رابطه مثبتیبرقرار باشد. این رابطه مثبت نیز زمانی برقرار می شود که پیام فرست به محتوای پیام معتقد باشد و مخاطب نیزنسبت به پیام فرست دیدگاه مثبتی داشته باشد و محتوای پیام نیز با نیازهای اصلی و اساسی مخاطب مرتبط و منطبقباشد. انجام این پژوهش نشان داد که امام رضا علیه السلام با وجود اثبات حقانیت و ابطال ادعاهای طرف مناظره، ازبرخورد غیراخلاقی دوری کرده و در کمال صراحت، دقت، ادب و احترام و با بهره گیری از ویژگی های ارتباطی موثرو تاثیرگذار توانست، در مواجهه با نمایندگان ادیان و مذاهب گوناگون که مامون آنها را با اهدافی شوم برای انجاممناظراتی دعوت کرده بود را به عرصه ای برای دفاع از مرزهای اعتقادی اسلام، امامت و عقاید به حق شیعه، به ویژهاثبات صلاحیت و حقانیت امام برای امامت و خلافت تبدیل کند. روشمندی مناظرات امام رضا علیه السلام،برخورداری از ویژگی های فردی و اجتماعی مطلوب، توجه به مهارت های بین فردی، روش های مناظراتی و نیزمخاطب شناسی در برقراری ارتباط از جمله یافته های این نتایج بود.

امام رضا علیه السلام، ارتباط، مناظره، مخاطب، پیام فرست، پیام