ایرن دشت بازی - دانشجوی کارشناسی ارشد، رشته روابط بین الملل و علوم سیاسی با گرایش آمریکای شمالی، دانشگاه علامه طباطبایی، ایران

کشورهای منطقه خاورمیانه با وجود موقعیت ژئوپولتیک و در اختیار داشتن منابع طبیعی درآمدزا تاکنون نتوانسته اند از این موقعیت مناسب و مهم بهره برده و به توسعه اقتصادی، سیاسی و فرهنگی دست یابند. چون در سرمایه داری تنها بازار، جهان شمول است، جهت گیری های اقتصادی همسو در راستای مدیریت بهینه منابع طبیعی می تواند زمینه ساز دست یابی به توسعه سیاسی باشد. سرمایه اجتماعی نقش مهمی در توسعه اقتصادی دارد و توسعه اقتصادی می تواند زمینه ساز توسعه سیاسی و فرهنگی در خاورمیانه باشد. بنابراین در این پژوهش علل کاهش سرمایه اجتماعی به تفکیک داخلی (مذهبی و قومی) و خارجی (قدرت های فرامنطقه ای)، بررسی می شود. از بارزترین ویژگی های خاورمیانه سرنوشت یکسان تاریخی- سیاسی اجزای آن است. این سرنوشت مشترک تا حدود زیادی متاثر از نقش استعمار، مذهب، سنت ها و فرهنگ های مشترکی است که بر ساختارهای سیاسی کشورهای ناحیه تاثیرگذارده است. ساختارهای نامتجانس حکومت های اقتدارگرا که هم زمان با گسترش ارتباطات میان واحدهای متفاوت سیاسی قرار گرفته در معرض دگرگونی های اجتماعی – سیاسی، اقتصادی و فرهنگی می باشند. برای برون رفت از این بحران تعدادی از نظام های سیاسی خاورمیانه سعی بر ایجاد اصلاحات رو بنایی و نه چندان عمیق در ساختار سیاسی خود نموده اند. اصلاحات در ناحیه خاورمیانه دارای قدمت تاریخی به قدمت خود خاورمیانه بوده ولی متاسفانه این اصلاحات به رغم ضرورت هرگز ریشه ای نبوده و از روند رو به جلو برخوردار نبوده است. بر این اساس یکی از معضلات مهم منطقه نبود دموکراسی است که توجه بسیاری از نخبگان را بخود جلب نموده است. باوجود تلاشهای کسیر صورت گرفته برای حل معضلات مربوط به ضعف توسعه، هنوز پیشرفت های زیادی انجام نشده است. در این تحقیق این موضوع بررسی و تحلیل می شود.

توسعه اقتصادی، توسعه سیاسی، توسعه فرهنگی، سرمایه اجتماعی، خاورمیانه، ضعف توسعه.