فاطمه فیروزی - دانشجوی کارشناسی ارشد روابط بینالملل دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه مازندران
احسان صفری - دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق بینالملل دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه مازندران

برنامه جامع اقدام مشترک ۱ در تاریخ ۳۲ تیرماه ۱۳۹۴ با توافق نهایی وزرای امور خارجه ۱ + ۵ و وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در وین به امضا رسید. پیرو آن موافقت نامه، شورای امنیت سازمان ملل متحد، قطعنامه ۲۲۳۱ را در جهت رفع تحریمها و اجرای کامل تعهدات به تصویب رساند. پس از پایان دوره ریاست جمهوری باراک اوباما با انتقال قدرت به دانلد ترامپ و تغییر سیاست خارجی امریکا، خروج از برجام در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ کلید خورد و مقدمهای بر اعمال تحریم های یک جانبه امریکا شد. در انتخابات سوم ژانویه ۲۰۲۰ ایالات متحده امریکا، دانلد ترامپ شکست خورد و با پیروزی جو بایدن از حزب دموکرات، امکان تغییر در سیاست خارجی امریکا و زمزمه بازگشت به برجام مطرح شد، اما با توجه به فقدان راهکار حقوقی و سیاسی نسبت به خروج اعضاء و تقاضا برای بازگشت آنان به برجام، شاهد سردرگمی حقوقی و سیاسی میان اعضاء شده و برخی راه حل را بر سازوکار حلوفصل اختلافات پیشبینی شده در برجام میدانند. با این وجود، در صورت تقاضا به منظور بازگشت امریکا به برجام، چه سازوکار یا طرقی را میتوان به منظور نیل به این مقصود متصور شد؟ آیا سازوکار پیشبینی شده در برجام در جهت حلوفصل اختلافات از طریق کمیسیون حل و فصل اختلافات، حصول این امر را مقدور می نماید؟ با عنایت به خروج ایالات متحده از برنامه جامع اقدام مشترک، توسل به کمیسیون حل وفصل اختلافات قابل تصور نیست و بایست تحقق این امر را از دو طریق پیگیری نمود؛ نخست، شورای امنیت و حضور ایالات متحده بعنوان نماینده دائم شورای امنیت در اجلاسیه مذاکرات دولتهای عضو برجام و دوم، بسترسازی برای تدوین و تصویب موافقت نامه ای دو جانبه میان ایالات متحده و ایران بعنوان دو سویه اصلی این اختلافات دانست.

برجام، تحریم یکجانبه، میانجیگری، امنیت، منافع ملی