فرمیسک ولی محمدی
مهدی تاج بخش
علی سعید

به منظور بررسی تاثیر تاریخ و تراکم های مختلف کاشت بر عملکرد، اجزای عملکرد و برخی صفات کیفی و مرفولوژیکی نخود، آزمایشی در سال زراعی ۸۵ ۱۳۸۴ در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی، مزرعه تحقیقات کشاورزی دیم ارومیه به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. آزمایش روی توده محلی قزوین در سه تاریخ کاشت (۱۵ آبان ماه به صورت کاشت انتظاری، ۱۵ اسفند ماه به صورت کاشت زود بهاره و ۱۵ فروردین ماه به صورت کاشت معمول بهاره) به عنوان فاکتور اصلی و چهار تراکم کاشت (۴۵، ۳۴، ۲۳ و ۱۷ بوته در متر مربع) به ترتیب حاصل از چهار فاصله روی ردیف (۵/۷، ۱۰، ۱۵ و۲۰ سانتی متر) و فاصله بین ردیف ۳۰ سانتی متر به عنوان فاکتور فرعی به مرحله اجرا درآمد. عملکرد، تعداد غلاف در بوته، درصد پروتئین دانه، ارتفاع بوته، تعداد شاخه های ثانویه و وزن صد دانه اندازه گیری شد. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که تاریخ های مختلف کاشت اثر معنی داری روی عملکرد، تعداد غلاف در بوته و درصد پروتئین دانه داشته ولی روی ارتفاع بوته، شاخه های ثانویه و وزن صد دانه معنی دار نگردید. بیشترین تعداد غلاف در بوته در تاریخ کاشت اول با میانگین ۶۹/۳۷ و بیشترین درصد پروتئین دانه در تاریخ کاشت دوم با میانگین ۶۳/۲۲ به دست آمد. هم چنین تراکم های مختلف کاشت اثر معنی داری روی عملکرد، ارتفاع بوته، شاخه های ثانویه و وزن صد دانه نداشتند اما اثر تراکم روی تعداد غلاف در بوته در سطح ۱% و درصد پروتئین دانه در سطح ۵% معنی دار گردید. به طوری که بیشترین تعداد غلاف در بوته در تراکم سوم با میانگین ۵/۳۱ و بیشترین درصد پروتئین دانه در تراکم اول با میانگین ۳۱/۲۲ به دست آمد. نتایج این بررسی مشخص کرد که از بین تاریخ های مختلف کاشت، کاشت زود بهاره در تراکم اول (۴۵ بوته در متر مربع) بیشترین عملکرد (۰۸/۱۰۴۲ کیلوگرم در هکتار) و بالاترین درصد پروتئین را نسبت به تاریخ های کاشت دیگر تولید نمود.

Chickpea, Winter and spring sowing, Planting density, Yield, Yield components, Seed protein content, انتظاری و بهاره، تراکم کاشت، عملکرد، اجزای عملکرد، درصد پروتئین دانه