سینتیک آزاد شدن فسفر و هم بستگی ضرایب مدل های سینتیکی با برخی ویژگی های خاک و شاخص های گیاهی در تعدادی از خاک های همدان

در اکثر مناطق دنیا فسفر بعد از نیتروژن مهم ترین عنصر محدود کننده رشد محصولات کشاورزی می باشد. اطلاعات درباره سرعت آزاد شدن فسفر در خاک های همدان محدود است. هدف از این تحقیق مطالعه سرعت رهاسازی فسفر در ده نمونه از خاک های استان همدان به وسیله عصاره گیری مرحله ای با استفاده از بی کربنات سدیم ۵/۰ مولار با ۵/۸=pH در مدت ۱۷۵۲ ساعت و هم بستگی ثابت های سرعت معادلات سینتیکی با خصوصیات خاک و شاخص های گیاه ذرت بود. نتایج این پژوهش نشان داد رهاسازی فسفر از خاک ها در ابتدا سریع و سپس به آهستگی ادامه یافت. بعد از گذشت ۱۷۵۲ ساعت مقدار فسفر آزاد شده در خاک ها بین ۵۸۶ - ۳۰۹ میلی گرم در کیلوگرم متغیر بود. فسفر تجمعی آزاد شده به وسیله شش مدل سینتیکی ارزیابی شد. نتایج تجزیه های آماری نشان داد که رهاسازی فسفر توسط معادلات پخشیدگی پارابولیکی، مرتبه اول و تابع نمایی به خوبی قابل توصیف بود. نتایج مطالعات هم بستگی نشان داد که برخی ضرایب آزاد شدن فسفر از جمله شیب و عرض از مبدا معادلات مرتبه اول، انتشار پارابولیکی، تابع نمایی، و نیز مقادیر فسفر آزاد شده پس از ۱۶۸ و۱۷۵۲ ساعت با ویژگی های خاک مانند مقدار فسفر قابل دسترس اولیه، در صد کربنات کلسیم، شن و سلیت هم بستگی معنی داری دارند. نتایج ارتباط شاخص های گیاهی با ضرایب سرعت معادلات سینتیکی نشان داد شیب معادله مرتبه اول با شاخص های گیاهی هم بستگی معنی داری نداشت. ثابت های معادلات انتشار پارابولیک، تابع نمایی و فسفر آزاد شده پس از ۱۷۵۲ ساعت هم بستگی معنی داری با شاخص های گیاهی داشتند. نتایج این تحقیق نشان داد سرعت آزاد شدن فسفر در خاک ها متفاوت و فاکتور مهمی در تامین فسفر مورد نیاز گیاه می باشد.

Keywords:

Phosphorus , Release , Kinetics equations , Corn , Hamadan. , فسفر , آزاد سازی , معادلات سینتیکی , ذرت , همدان