سازه های اثرگذار بر مدیریت خشک سالی کشاورزان و پیامدهای آن: کاربرد مدل معادلات ساختاری

خشک سالی به عنوان بلای طبیعی و پدیده ای اجتنابناپذیر، از دیرباز در پهنه وسیع کشورهای مختلف به خصوص کشورهای مستقر در مناطق گرم و خشک به کرات وقوع یافته و می یابد. مطالعات و بررسی های انجام شده نشانگر آن است که کشور ایران با توجه به وضعیت جغرافیایی و اقلیمی خود، در وضعیت مناسبی از لحاظ تامین آب قرار ندارد. به نحوی که در سال ۲۰۲۵ ایران جهت حفظ وضع موجود، باید بتواند ۱۱۲ درصد به منابع آب قابل استحصال خود بیافزاید. این امر، بیانگر احتمال وقوع خشک سالی های بیشتری در آینده نسبت به گذشته می باشد. به همین دلیل پرداختن به شیوه های مقابله کشاورزان در طول دوران خشک سالی از اهمیت به سزایی برخوردار می باشد. هدف از انجام این پژوهش تبیین سازه های اثرگذار بر مدیریت خشک سالی کشاورزان بوده است. داده های لازم برای انجام این پژوهش پیمایشی از طریق روش نمونه گیری طبقه بندی شده چند مرحله ای از میان کشاورزانی که در سال های اخیر خشک سالی را تجربه نموده بودند جمع آوری گردیده است. در این راستا به انجام مصاحبه حضوری و تکمیل ۲۵۸ پرسش نامه اقدام شده است. روایی صوری پرسش نامه، توسط پنج نفر از متخصصین موضوعی مورد تایید قرار گرفت و برای تعیین پایایی از مطالعه راهنما استفاده گردید. در واکاوی داده ها از تحلیل خوشه ای و مدل سازی معادلات ساختاری بهره گیری شد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که کشاورزان با توجه به ویژگی های اجتماعی، اقتصادی و فنی خود، راه کارهای متفاوتی را برای مقابله با خشک سالی برمی گزینند. اما علی رغم تلاش های انجام شده، شدت پیامدهای خشک سالی به گونه ای است که در هر صورت آنان ناگزیر از تحمل خسارات اقتصادی و زیست محیطی گوناگون می باشند. از این رو توصیه می گردد، برنامه ریزان مسایل خشک سالی ضمن شناخت این شیوه های مدیریتی، تلاش نمایند تا روش های مدیریتی مذکور را بهینه تر و کارامدتر سازند.

Keywords:

Drought management , Drought impact , Management strategies , Structural equation modeling , خشک سالی , مدیریت , پیامد خشک سالی , استراتژی مقابله , مدل معادلات ساختاری