مهدی رحیم ملک
بدر الدین ابراهیم سید طباطبایی
سید ابوالقاسم محمدی

نقشه های ژنتیکی با پوشش بالای ژنوم نقش بسزایی در تحقیقات پایه و کاربردی ژنتیک ایفا می کنند. در دهه های اخیر با پیدایش نشانگرهای DNA تحول عظیمی در تهیه نقشه های ژنتیکی در گیاهان مختلف به خصوص گندم به وجود آمده است. در این تحقیق، از نشانگر AFLPبرای اشباع نقشه ژنتیکی ۱۰۷فرد هاپلوئید مضاعف حاصل از تلاقی دو والد به نام های Fukuho-Komugi × Oligo-Culm دریافت شده از مرکز تحقیقات بین المللی کشاورزی ژاپن استفاده گردید. از چهارچوب نقشه ژنتیکی این جمعیت به عنوان نقشه پایه در تجزیه و تحلیل های بعدی استفاده شد. تجزیهAFLP با استفاده از آنزیم های برشی MseI/PstI انجام گرفت. متوسط درصد چند شکلی نشانگر  ۱۶/۶% AFLP بود. تجزیه داده ها توسط نرم افزار ۳/۳ Mapmaker/EXP Ver با معیار حداکثر فاصله ۵۰ سانتی مورگان و حداقل LOD برابر ۳ و رسم نقشه گروه های پیوستگی توسط نرم افزارDrawmap Ver۱.۱ انجام گرفت. ۱۱۵ نشانگر AFLP به ۱۰ گروه منتسب شدند و تعدادی نیز به صورت غیرپیوسته باقی ماندند. تجزیه تکمیلی داده ها به همراه نشانگرهای ریزماهواره، موقعیت کروموزومی نشانگرها را تعیین کرد. در نهایت ۱/۷۱% نشانگرها به ژنوم A ، ۱۶/۵% به ژنوم B و تنها ۳% به ژنوم D تخصیص یافتند. نشانگرهای AFLP مورد استفاده در این تحقیق توانستند در مجموع ۱۱ فاصله خالیرا درهفت کروموزوم  (۲A،۳A،۷A،۲B،۳B،۵B،۷B) پر نمایند. پوشش کم ژنوم D توسط نشانگرها به دلیل سطح کم چند شکلی در این ژنوم در جمعیت های مختلف و حالت حفظ شده آن در جمعیت های گوناگون می باشد. در بین کروموزوم ها، بیشترین تعداد نشانگر(۶۰) به کروموزوم ۷B تخصیص داده شد. توزیع نشانگرها روی این کروموزوم غیریک نواخت بود. توزیع غیریک نواخت نشانگر روی این کروموزوم به تجمع نشانگرهای AFLP در نواحی هتروکروماتین به خصوص اطراف سانترومر مربوط می شود.

Wheat, Doubled haploid population, Linkage map, AFLP., گندم، جمعیت هاپلوئید مضاعف، نقشه پیوستگی، AFLP