کانی شناسی رسی خاک ها در چهار ردیف ارضی از مناطق خشک و نیمه خشک و ارتباط آن با سینتیک واجذبی فسفر

کانی شناسی به عنوان یکی از مهم ترین ویژگی های خاک بسته به اقلیم و شرایط شیمیایی خاک روی یک شیب از بالا به پایین تغییر می کند. تغییر این ویژگی در مناطق با آب و هوای مختلف متفاوت است و در نتیجه تاثیرهای متفاوتی بر ویژگی های خاک می گذارد. بنابراین با هدف بررسی تغییر کانی شناسی در ردیف های ارضی در مناطق خشک و نیمه خشک و تاثیر کیفی آن بر واجذبی فسفر خاک مطالعه ای در چهار ردیف ارضی در اصفهان به عنوان منطقه خشک و چهارمحال و بختیاری به عنوان منطقه نیمه خشک انجام گرفت. روی هر یک از ردیف های ارضی از قسمت های بالا، میان و پایین شیب نمونه برداری انجام شد. نمونه بالای شیب از خاک روی مواد مادری، نمونه وسط شیب از خاک غیر زراعی و نمونه پایین شیب از خاک زراعی برداشته شدند. برخی از ویژگی های فیزیکی و شیمیایی نمونه ها و هم چنین رس های غالب خاک تعیین شدند. سپس سینتیک واجذبی و تغییرات پارامترهای معادلات سینتیکی در طول ردیف های ارضی بررسی گردید. نتایج نشان داد در تمام ردیف های ارضی مقدار رس،ECe، CEC وpH خاک ها به طرف پایین شیب افزایش می یابد. در بررسی پراش نگارهای پرتو ایکس دیده شد که از موقعیت بالای شیب به طرف پایین شیب از شدت پیک های کائولینایت و ایلایت کاسته و بر شدت پیک های اسمکتایت و کانی های مختلط اسمکتایت-کلرایت افزوده می شود. از بین معادلات سینتیکی مورد مطالعه، معادله ایلوویچ به دلیل بالا بودن ضریب تشخیص و پایین بودن خطای استاندارد براورد، به عنوان بهترین معادله در تشریح روابط بین آزاد شدن فسفر و زمان در خاک های مورد مطالعه انتخاب شد. سرعت واجذبی فسفر در ردیف های ارضی ناحیه خشک چنین روندی را دنبال کرد: بالای شیب < وسط شیب < پایین شیب. از طرفی سرعت واجذبی فسفر در ردیف های ارضی مناطق نیمه خشک بیشتر از ردیف های اراضی مناطق خشک بود. با توجه به مقادیر بیشتر پارامترهای سینتیکی در قسمت پایین شیب می توان نتیجه گرفت سرعت واجذبی فسفر و در نتیجه توانایی خاک ها در تامین فسفر مورد نیاز گیاه به طرف پایین شیب افزایش می یابد

Keywords:

Toposequence , Soil phosphorus release , Clay mineralogy , ردیف ارضی , واجذبی فسفرخاک , کانی شناسی رسی