احسان عبدی
باریس مجنونیان
علی اصغر درویش صفت

عملیات جاده سازی در جنگل با اختصاص حجم بالایی از سرمایه به خود یکی از مهم ترین فاکتورهای هزینه، در مدیریت جنگل می باشد بنابراین ارزیابی گزینه های مختلف شبکه جاده جنگلی و تعیین مناسب ترین گزینه می تواند کمک موثری در کاهش هزینه های جاده سازی باشد. تحقیق حاضر تلاشی در این جهت بوده که با استفاده از روش ارزیابی چند معیاری، به ارزیابی گزینه های شبکه جاده با در نظر گرفتن هزینه ساخت پرداخته است. روش کار به این صورت است که ابتدا برای تهیه نقشه شایستگی و مقایسه هزینه، مشخصه های شیب عرضی دامنه، جهت جغرافیایی و نوع خاک منطقه انتخاب شدند. پس از وارد کردن نظر های متخصصین در فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، وزن هر یک از مشخصه ها به دست آمد. سپس نقشه های مشخصه ها با توجه به اهمیت شان به روش ارزیابی چند معیاری تلفیق و نقشه شایستگی تهیه گردید. با استخراج مجموع ارزش های هر شبکه جاده از نقشه شایستگی، هزینه واحد طول هر گزینه شبکه جاده به دست آمد و در نهایت با مقایسه هزینه ها مناسب ترین گزینه مشخص گردید. نتایج وزن دهی مشخصه ها نشان داد که شیب عرضی دامنه دارای بیشترین وزن بوده و قابلیت نفوذپذیری خاک و جهت جغرافیایی دامنه به ترتیب در رده های بعدی قرار گرفتند. هم چنین در بین گزینه های مورد مطالعه گزینه هفت با کمترین ارزش دارای بیشترین مطلوبیت و گزینه هشت با بیشترین ارزش دارای کمترین مطلوبیت بودند. به طور کلی از نتایج این تحقیق می توان استنتاج کرد که وزن دهی مشخصه ها بر اساس روش AHP و امکان در نظر گرفتن معیارهای کمی و کیفی متعدد، روش مناسبی به نظر می رسد. هم چنین از آنجایی که امکان ترکیب و تلفیق مشخصه های مختلف با استفاده از روند ارزیابی چند معیاری در محیط GIS نسبت به انجام این کار به صورت دستی، علاوه بر صرف هزینه و زمان کمتر، دقت بیشتری دارد بنابراین پیشنهاد می شود برای انجام چنین مطالعاتی از این روش استفاده شود.

Evaluating forest road net, Multi criteria evaluation, Suitability map, Analytical hierarchy process, GIS., : ارزیابی شبکه جاده، ارزیابی چند معیاری، نقشه شایستگی، تحلیل سلسله مراتبی، GIS