عسکر غنی
مجید عزیزی
محمد حسن زاده خیاط
علی اصغر پهلوانپورفرد جهرمی

بومادران، گونه wilhelmsii Achillea از جمله گونه های متعلق به جنس Achillea می باشد که پراکنش نسبتا وسیعی در مناطق مختلف ایران دارد. در طب سنتی از این گیاه به عنوان برطرف کننده ناراحتی های سینه، مقوی و بادشکن استفاده می گردد. در این تحقیق به منظور مقایسه درصد و اجزای اسانس دو توده وحشی (فارس و خراسان) این گونه، در خرداد ۱۳۸۴ اقدام به جمع آوری گیاه گل دار این گونه از دو منطقه مورد نظر(خراسان و فارس) گردید و سپس اسانس گیری به روش تقطیر با آب توسط کلونجر صورت گرفت. تعیین اجزای اسانس با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی( GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف نگار جرمی (GC/MS )صورت گرفت. نتایج، نشان دهنده تفاوت بین این دو توده وحشی از نظر درصد و اجزای اسانس بود. از نظر درصد اسانس، توده وحشی مشهد ۶۵/۰ درصد وتوده شیراز دارای ۲/۰ درصد اسانس بودند. مهم ترین ترکیبات موجود در اسانس توده وحشی مشهد شامل: کامفور (۰۶/۱۹ درصد)، سمبرن (۱۰درصد)، ۱و۸ سینئول (۷۸/۸ درصد)، آلفاپینن(۰۶/۸ درصد) و لینالول (۴۷/۷ درصد) بودند و مهم ترین ترکیبات در اسانس توده شیراز شامل: ایزوپنتیل ایزووالرات(۴۶/۹ درصد)، آلفاپینن(۷۵/۸ درصد)، ۱و۸ سینئول(۷/۸ درصد)، ۱۰ اپی-گاما اودسمول (۶۵/۵ درصد)، اسپاچولنول(۹۴/۴ بودند.ترکیبات سمبرن(۱۰ درصد)،جرماکرین ( درصد ۵/۶۸ ) Bو سابینن(۳۴/۴ درصد) در توده مشهد وجود داشت در حالی که در توده شیراز این ترکیبات تشخیص داده نشدند و هم چنین ترکیبات ۱۰ اپی-گاما اودسمول (۶۵/۵ درصد)، بنزآلدهیددی متیل استال (۴۷/۴ درصد) و یونون ای بتا (۲۹/۴) ترکیبات مهمی بودند که در توده شیراز وجود داشتند ولی در توده مشهد تشخیص داده نشدند.

, ۱,۸-cineole, Wild population. Gas chromatograghy, Chemotype., ،, ،توده های وحشی، کروماتوگرافی گازی، کموتایپ