تجزیه پایداری ژنوتیپ های جو در آزمایش های یک نواخت سراسری منطقه سرد

به منظور تعیین پایداری عملکرد و بررسی اثر متقابل ژنوتیپ و محیط تعداد ۱۸ رقم پیشرفته و امید بخش جو به همراه یک رقم شاهد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۴ تکرار و برای مدت ۳ سال زراعی (۱۳۸۰-۱۳۷۷) در ۱۰ ایستگاه تحقیقات کشاورزی مورد مطالعه قرار گرفتند. تجزیه واریانس ساده و مرکب نشان دهنده تفاوت های ژنتیکی بین عملکرد ژنوتیپ ها بود. نتایج مربوط به تجزیه واریانس مرکب، وجود تفاوت های معنی داری بین ژنوتیپ ها و اثر متقابل ژنوتیپ و محیط را نشان داد. به دلیل معنی دار بودن اثر متقابل، جهت تعیین پایداری ژنوتیپ ها از پارامترهای پایداری، واریانس محیطی (S۲i)، ضریب تغییرات محیطی (C.Vi)، میانگین واریانس اثر متقابل ، واریانس اثر متقابل ( θi )، اکووالانس ( W۲i)، واریانس پایداری ( σ۲i)، ضریب رگرسیون خطی (bi , βi)، میانگین مربعات انحراف از خط رگرسیون (S۲di ) و واریانس درون مکانی (MSy /l) استفاده شد. در مجموع با در نظر گرفتن تمام روش های تجزیه پایداری رقم شماره ۱۸ به عنوان پایدارترین رقم شناخته شد و ارقام شماره ۱۷ و ۱۱ در مرتبه بعدی قرار گرفتند و ارقام شماره ۱۳، ۷ و ۶ نیز به ترتیپ دارای نوسان عملکرد بیشتری بودند. رقم شماره ۵ به دلیل عملکرد بالایی که داشت سازگارترین رقم با محیط های مساعد شناخته شد و برای کشت در این مناطق مناسب بود. رقم شماره ۹ نیز با عملکرد نسبتا خوب و واریانس عملکرد پایین در مقابل تغییرات محیطی(۵۸/۱) و ضریب رگرسیون متوسط برای مناطق نامساعد پیشنهاد شد.

Keywords:

Genotype * environment interaction , Stability analysis , Barley , Adaptation , Stability parameter , اثر متقابل ژنوتیپ × محیط , تجزیه پایداری , جو , سازگاری , پارامتر پایداری