پراکنش نیکل، منگنز و کادمیوم در خاک و محصولات کشاورزی در منطقه استقرار مجتمع فولاد مبارکه

آلودگی خاک و تجمع فلزات سنگین در محصولات کشاورزی در مناطق صنعتی یکی از مهم ترین مسایل زیست محیطی است که زندگی گیاهان، حیوانات و انسان را تهدید می نماید. هدف از این پژوهش بررسی پراکنش نیکل، منگنز و کادمیوم در خاک و محصولات کشاورزی در منطقه اطراف مجتمع فولاد مبارکه بوده است. در این بررسی بر اساس نقشه های رده بندی و قابلیت خاک و با در نظر گرفتن جهت باد غالب در منطقه (جنوب غربی- شمال شرقی)، ۵۰ منطقه مجزا گردید. در هر منطقه از ۴ عمق( ۵-۰ ، ۱۰- ۵ ، ۲۰- ۱۰ و ۴۰- ۲۰ سانتی متری) نمونه برداری گردید و در مجموع تعداد ۲۰۰ نمونه خاک تهیه شد. غلظت نیکل، منگنز و کادمیوم قابل استخراج با DTPA در نمونه های خاک، اندازه گیری شد. هم چنین غلظت کل نیکل، منگنز و کادمیوم در اندام های هوایی۳۶ نمونه از هجده نوع محصول کشاورزی عمده در این مناطق اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که، حداکثر غلظت نیکل و منگنز قابل استخراج با DTPA در شمال شرق منطقه و در لایه ۵-۰ سانتی متری خاک بوده است ( به ترتیب ۲/۴ و ۳۱۲ میلی گرم در کیلوگرم خاک). غلظت این دو عنصر در لایه های ۱۰- ۵، ۲۰-۱۰ و ۴۰-۲۰ سانتی متری خاک کاهش یافته است ( به ترتیب ۷/۲ ، ۷/۲ ،۱/۲ و ۲۰۰ ،۲۱۲ ،۱۴۶ میلی گرم در کیلوگرم خاک). غلظت نیکل و کادمیوم در اندام های هوایی محصولات کشاورزی منطقه در حد تشخیص دستگاه جذب اتمی نبود ولی غلظت منگنز در اندام هوایی برنج ۶/۷۱۶ میلی گرم در کیلوگرم ماده خشک گیاهی بود که در مقایسه با استاندارد آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا (حدود ۱۰۰- ۱۵ میلی گرم در کیلوگرم ماده خشک گیاهی) بالا بوده است(۲۴).

Keywords:

Heavy metals , Nickel , Manganese , Cadmium , DTPA extractable form , Mobarakeh Steel Plant , فلزات سنگین , نیکل , منگنز , کادمیوم , فرم قابل استخراج با DTPA , مجتمع فولاد مبارکه