تاثیر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه و اجزای آن در ژنوتیپ های با کیفیت روغن خوراکی بزرک در اصفهان

بزرک (Linum usitatissimum L) با کیفیت روغن خوراکی می تواند به عنوان یک محصول دانه روغنی در منطقه اصفهان کشت گردد. برای حصول عملکرد مطلوب و تولید موفق این گیاه، تاریخ کاشت از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این آزمایش به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و ژنوتیپ بر عملکرد، اجزای عملکرد و دوره رسیدگی در بزرک با کیفیت روغن خوراکی در مزرعه پژوهشی دانشگاه صنعتی اصفهان در سال ۱۳۷۹ انجام شد. در این بررسی از طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار، و به صورت کرت های خرد شده استفاده گردید. تاریخ کاشت به عنوان فاکتور اصلی دارای هفت سطح (۲۶ مهر، ۲۵ آبان، ۲۵ اسفند، ۲۵ فروردین، ۲۵ اردیبهشت، ۲۴ خرداد و ۲۵ تیر) و ژنوتیپ به عنوان فاکتور فرعی شامل چهار لاین اصلاحی بزرک با کیفیت روغن خوراکی بود. شمار کپسول در بوته، شمار دانه در کپسول، وزن صد دانه و عملکرد دانه برای همه ژنوتیپ ها در تاریخ کاشت اول (۲۶ مهر) بیشترین بود. میانگین عملکرد دانه در نخستین تاریخ کاشت تقریبا دو و سه برابر عملکرد دانه در تاریخ های کاشت دوم و سوم، و تقریبا هشت برابر آن در سه تاریخ کاشت آخر بود. در تاریخ کاشت دوم نیز به خاطر پایین بودن دما بذرها به طور کلی سبز نشدند. عملکرد دانه و دوره رسیدگی به طور معنی دار تحت تاثیر متقابل ژنوتیپ و تاریخ کاشت قرار گرفت. به طور کلی، تاخیر در کاشت با کاهش میزان سبز شدن، شمار روز تا رسیدگی، عملکرد دانه و اجزای آن در تمام ژنوتیپ ها همراه بود، ولی تاریخ کاشت آخر موجب افزایش شمار روزهای تا رسیدگی و شمار دانه در کپسول گردید. نتایج تجزیه رگرسیون نشان داد که وزن دانه، شمار دانه در کپسول و شمار گیاهچه در متر مربع، به ترتیب مهم ترین اجزای سهیم در ایجاد تغییرات عملکرد دانه بودند. ولی شمار کپسول در بوته و شمار دانه در کپسول به ترتیب بیشترین نقش را در ایجاد تنوع عملکرد دانه در بوته داشتند.

Keywords:

Falx , Edible-oil , Seeding date , Yield components , بزرک , روغن خوراکی , تاریخ کاشت , عملکرد , اجزای عملکرد