بررسی تنوع و تجزیه ضرایب مسیر صفات مرتبط با کیفیت نانوایی در لاین های اصلاحی، ارقام زراعی و بومی گندم

به منظور بررسی میزان تنوع و مطالعه هم بستگی میان صفات مرتبط با کیفیت نانوایی از طریق تجزیه ضرایب مسیر، ۱۴۵ ژنوتیپ گندم نان مرکب از ۹۰ لاین اصلاحی و ۵۵ رقم بومی و زراعی مورد آزمایش قرار گرفتند. از صفات درصد پروتئین، حجم رسوب زلنی، حجم رسوب با SDS، سختی دانه، وزن حجمی (هکتولیتر)، حجم نان، درصد رطوبت دانه و جذب آب، به عنوان معیارهای غیر مستقیم برای ارزیابی کیفیت نانوایی ژنوتیپ ها استفاده شد. صفات سختی دانه، حجم رسوب زلنی و حجم رسوب با SDS، به ترتیب با ضرایب تغییرات ۵۱/۱۳، ۸۳/۱۱ و ۰۳/۱۱ از بیشترین میزان تنوع برخوردار بودند. نتایج تجزیه عامل ها برای ژنوتیپ ها بر مبنای صفات کیفی گویای نقش دو عامل پنهانی در توجیه ۲۳/۹۸ درصد از تنوع کل داده ها بود. این عوامل به ترتیب عامل شاخص پروتئین دانه و حجم نان نام گذاری شدند. نتایج مطالعه هم بستگی میان صفات کیفی، بر رابطه مستقیم و معنی دار درصد پروتئین و حجم رسوب با SDS، با دیگر صفات مرتبط با کیفیت نانوایی گواهی داد. در رگرسیون مرحله ای، درصد پروتئین به عنوان صفت توجیه کننده مقدار زیادی از تغییرات صفات کیفی دیگر، در مراحل اول و دوم به مدل وارد شد. هم چنین، تجزیه ضرایب مسیر نشان دهنده اهمیت اثر مستقیم و معنی دار صفات درصد پروتئین، حجم رسوب زلنی، حجم نان، درصد رطوبت دانه و درصد جذب آب و اثر غیر مستقیم این صفات از طریق درصد پروتئین بر تغییرات حجم رسوب با SDS بود. تجزیه خوشه ای بر پایه صفات کیفی نشان دهنده ظرفیت مطلوب ژنوتیپ های زراعی و بومی از حیث صفات مرتبط با کیفیت و کمیت پروتئین، در مقایسه با ژنوتیپ های گروه های دیگر (به طور عمده لاین های اصلاحی) بود.

Keywords:

Bread wheat quality , Path analysis , Variation , تنوع , تجزیه ضرایب مسیر , کیفیت نانوایی گندم