اثر تغییر کاربری زمین های مرتعی به دیم کاری بر تولید رواناب، هدر رفت و کیفیت خاک در منطقه دوراهان، چهارمحال و بختیاری

تبدیل مراتع به زمین های کشاورزی در مناطق پرشیب کوهستانی، عموما سبب فرسایش خاک و جاری شدن سیل های ویرانگر شده و کیفیت پویای خاک را تحت تاثیر قرار می دهد. این پژوهش با هدف بررسی اثر تبدیل مراتع به زمین های کشاورزی بر تولید رواناب و کیفیت خاک، در منطقه دوراهان )چهارمحال و بختیاری) انجام گرفته است. بدین منظور، یک قطعه زمین مرتعی و یک قطعه زمین کشاورزی که به مدت ۴۰ سال زیر کشت گندم دیم زمستانه بوده است، در کنار هم و در دو موقعیت شیب (پشت و شانه به ترتیب با ۲۰ و ۲۳ درصد شیب) انتخاب شد و در زیر بارانی به شدت ۵±۶۰ میلی متر بر ساعت (متناسب با بارندگی های موسمی منطقه) و با استفاده از دستگاه بارانساز قرار گرفته، رواناب و رسوب حاصله جمعآوری شد. تفاوت بین میانگین ها با استفاده از آزمون tبررسی گردید. نتایج نشان داد که مقدار مواد آلی، میانگین وزنی قطر خاک دانهها و ضریب هدایت آبی اشباع خاک در زمین های کشاورزی به ترتیب ۳۵، ۵۳ و ۸ درصد در موقعیت پشت شیب، و ۳۹، ۶۰ و ۳۳ درصد در موقعیت شانه شیب کمتر از زمین های مرتعی بوده است. هم چنین، در بارش با تداوم ۶۰ دقیقه، مقدار تولید رواناب سطحی و هدررفت خاک در زمین کشاورزی به ترتیب ۳ و ۸ برابر در موقعیت پشت شیب، و ۱۱ و ۵۵ برابر در موقعیت شانه شیب بیشتر از موقعیت های مشابه مرتع بود.

Keywords:

Land use change , Cultivation , Rangeland , Runoff , Soil quality , Dry farming , تغییر کاربری اراضی , کشت و کار , مرتع , رواناب , کیفیت خاک , دیم کاری