حسین مسجدیان
حسین سیدالاسلامی

سپردار واوی پسته از آفات مهم پسته در ایران است، که حشرات ماده آن در چند فرم مورفولوژیک گزارش شده اند، و هر فرم روی قسمت های خاصی از درخت رشد و نمو می کند. در این پژوهش نحوه استقرار جمعیت آفت روی قسمت های مختلف درختان پسته، شامل برگ، شاخه های سنین مختلف، دو ارتفاع و چهار جهت جغرافیایی تاج درخت، و نیز تغییرات فصلی جمعیت آن روی برگ و شاخه های یکساله و دوساله به تفکیک بررسی شد. شماری از دشمنان طبیعی این آفت نیز جمع آوری و در سطح خانواده شناسایی گردید. این حشره به صورت ماده کامل زمستان گذرانی کرد، و در سال دو دوره فعالیت قابل تفکیک داشت. در دوره اول پوره های سن یک از اوایل اردیبهشت ظاهر شدند و روی برگ ها، میوه ها و شاخه های یکساله استقرار یافتند. پوره های مذکور طی نیمه دوم خردادماه به حشرات کامل تبدیل شدند. هم حشرات نر و هم ماده روی تمام قسمت های مذکور به صورت توام استقرار یافتند. در دوره دوم رشد و نمو، پوره های سن یک از اوایل تیرماه از تخم خارج شدند و در این دوره بر خلاف دوره قبل، کلیه پوره های مستقر شده روی برگ ها حشرات نر، و پوره های مستقر شده روی شاخه ها حشرات ماده بودند. پوره های ماده طی شهریورماه به تدریج کامل شدند و از نیمه مهر تا پایان آبان رشد و سپر ترشح کردند. مقایسه آماری تراکم آفت روی قسمت های مختلف درخت نشان داد که تراکم این حشره روی سطح بالایی برگ ها بیشتر از سطح زیرین بود. روی شاخه ها، حشرات نسل اول فقط روی شاخه های یکساله مستقر شدند، و روی شاخه های مسن تر به ندرت وجود داشتند. در نسل دوم حشرات ماده روی شاخه های سنین مختلف استقرار یافتند، ولی تراکم آنها روی شاخه های یکساله و دوساله بیشتر بود. تراکم جمعیت در میان درختان اختلاف معنی داری داشت. تفاوت معنی داری برای دو ارتفاع و چهار جهت درخت از نظر تراکم آفت روی برگ ها وجود نداشت، ولی اختلاف تراکم جمعیت روی شاخه ها بین دو ارتفاع درخت معنی دار بود. شکارگرانی از خانواده Cybocephalidae و Coccinellidae، یک پارازیتویید خارجی و یک پارازیتویید داخلی از خانواده Aphelinidae و یک پارازیتویید داخلی از خانواده Encyrtidae از روی این حشره در شرایط اصفهان جمع آوری شد.

Pistachio Oyster shell scale, Bioecology, Seasonal population fluctuation., سپردار واوی پسته، بیواکولوژی، تغییرات فصلی جمعیت