محمود کلباسی
سیدفرهاد موسوی

زاینده رود یکی از عوامل حیات منطقه مرکزی ایران است و حفظ کیفیت آب آن حائز اهمیت می باشد. شور شدن و آلایش آب این رودخانه به انواع آلاینده های معدنی و آلی، خطرات جدی را برای سلامتی محیط زیست و کشاورزی منطقه به وجود می آورد. با وجود نقش شناخته شده زهکش های تخلیه شونده به زاینده رود در تغییرات کیفی آن، اطلاعاتی در مورد کیفیت و حجم زه آب این زهکش ها در دسترس نیست. هدف از انجام تحقیق حاضر بررسی وضعیت کمی و کیفی زه آب های تخلیه شونده به زاینده رود، از طریق سه زهکش مهم ذوب آهن، رودشت و سگزی، و هم چنین ارزیابی آثار آنها بر کیفیت آب رودخانه می باشد. بدین منظور، در سال ۱۳۷۷ نمونه های ماهیانه آب از سه زهکش فوق برداشته شد و پارامترهای مختلف شیمیایی و دبی هر زهکش در محل تخلیه آن به رودخانه اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد که pH هر سه زهکش قلیایی است و تاثیر منفی بر آب رودخانه ندارد. میانگین سالیانه EC زهکش های ذوب آهن، رودشت و سگزی به ترتیب ۵۶/۵، ۱۸/۲۷ و ۴۱/۴۲ دسی زیمنس بر متر، و میزان نمک تخلیه شده از آنها به رودخانه به ترتیب ۳۹۲۵۸، ۳۷۶۷۲ و ۲۵۹۷۸۱ تن در سال بود. میانگین سالیانه غلظت ازت در زه آب ها به ترتیب ۴۹/۴، ۹۲/۳ و ۱۸/۴ میلی گرم در لیتر، و غلظت فسفر در زه آب ها به ترتیب ۲۶/۰، ۱۶/۰ و ۱۲/۰ میلی گرم در لیتر می باشد. مهم ترین اثر زهکش های مزبور بر کیفیت آب زاینده رود افزایش شوری آب این رودخانه، به ویژه در پایین دست است. افزایش شوری آب زاینده رود پس از تخلیه زهکش سگزی به حدی است که آب رودخانه را برای کلیه مصارف غیرقابل استفاده می کند.

Environment, Salt discharge, Salinity., محیط زیست، تخلیه نمک ، شوری