سیدشهرام میراجاق
احمد ارزانی

واکنش ۲۸ رقم گندم دوروم (Triticum turgidum var. durum) به کشت جنین نارس در محیط کشت موراشیک و اسکوگ (MS)، در آزمایشگاه کشت بافت دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان مورد بررسی قرار گرفت. به منظور تولید جنینهای نارس در شرایط محیطی مناسب، کشت گیاهان در سیستم هیدروپونیک با جریان چرخشی و در گلدانهایی در گلخانه انجام شد. چگونگی باززایی جنینهای نارس در زمانهای ۲، ۴، ۸ و ۱۶ روز پس از تلقیح جنین، از طریق سنجش درصد و سرعت باززایی در محیط کشت، برای کلیه ژنوتیپ ها یادداشت برداری شد. تجزیه واریانس داده های حاصل به صورت طرح کرتهای خرد شده در زمان، در قالب طرح کاملا تصادفی در ۵ تکرار و ۴ زمان انجام گرفت. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که در بین ارقام تفاوت معنی داری از نظر ظرفیت باززایی وجود دارد. حداکثر ظرفیت یا سرعت باززایی (دو روز پس از تلقیح) جنین نارس در رقم “شاهیوندی” که رقم بومی منطقه غرب ایران است، مشاهده گردید. رقم “Awl۱/sbl۴” با متوسط ۵/۴۸ درصد و ارقام “هاگلا” و “آفن کیل” با متوسط ۸۰ درصد به ترتیب دارای کمترین و بیشترین متوسط باززایی در طی مدت یادداشت برداری بودند. اهمیت سرعت باززایی بالا از لحاظ صرفه جویی در وقت، هزینه و احتمال ایجاد تنوع سوماکلونی کمتر در برنامه های به نژادی، حایز اهمیت است.

Durum wheat, Embryo culture, Regeneration, Immature embryo, گندم دوروم ، کشت جنین ، باززایی ، جنین نارس