حکیمه حسن زاده - Shahrekord University
احسان شهبازی - Shahrekord University
شهرام محمدی - Shahrekord University
کرامت اله سعیدی - Shahrekord University

تنش خشکی یکی از مهم ترین بازدارنده های تولید گیاهان از جمله گیاهان دارویی در بسیاری از مناطق خشک و نیمه خشک است. به منظور تعیین موثرترین شاخص های تحمل به خشکی و شناسایی ژنوتیپ های متحمل به شرایط کم آبی گیاه سیاه دانه، پاسخ ۳۶ ژنوتیپ گیاه سیاه دانه در آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی- پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد در سال زراعی ۹۷- ۱۳۹۶ در دو شرایط رطوبتی (نرمال و تنش خشکی) مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که از نظر تمام شاخص های تحمل به تنش خشکی بین ژنوتیپ های مختلف اختلاف معنی داری وجود دارد. ارتباط بین عملکرد دانه در شرایط نرمال و شرایط تنش متوسط بود (۴۳/۰=R۲). عملکرد دانه در شرایط نرمال با تمام شاخص های مورد ارزیابی به جز شاخص YSI همبستگی مثبت و معنی داری داشت. بین عملکرد دانه در شرایط نرمال و شرایط تنش خشکی و شاخص های MP، GMP و STI همبستگی مثبت مشاهده شد. با توجه به نتایج تجزیه به مولفه های اصلی، مولفه اول مقدار ۶۳ درصد تنوع بین داده ها را توجیه کرد که با شاخص های YP، MP، GMP و STI همبستگی مثبت داشت بنابراین می توان از شاخص های MP، GMP و STI در انتخاب ژنوتیپ های متحمل به خشکی استفاده کرد. بین ژنوتیپ های مورد بررسی، ژنوتیپ های Nige۱۰۲ و Nige۵۲ از لحاظ پتانسیل عملکرد بسیار ضعیف بودند. با توجه به پتانسیل عملکرد بالا و تحمل به تنش بالای ژنوتیپ های Nige۵۳، Nige۵۹ و ۳۸۹۲۳ این ژنوتیپ ها برای کشت در شرایط تنش خشکی و برنامه های اصلاحی پیشنهاد می شود.

Drought stress, Black cumin, Principal component analysis, Seed yield, تنش خشکی, سیاه دانه, تجزیه به مولفه های اصلی, عملکرد دانه