عبدالله جوانمرد - Maragheh University
مصطفی امانی ماچیانی - Maragheh University
محسن جانمحمدی - Maragheh University

به منظور بررسی کمیت و کیفیت علوفه در کشت مخلوط سویا با سورگوم، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه در سال زراعی ۱۳۹۵ اجرا شد. فاکتور اول شامل الگوهای مختلف کشت در هشت سطح (کشت خالص سویا با تراکم های ۴۰ و ۵۰ بوته در متر مربع، کشت خالص سورگوم با تراکم های ۱۰ و ۱۵ بوته در متر مربع و کشت مخلوط دو گیاه با تراکم های ذکر شده) و فاکتور دوم شامل عدم کاربرد و کاربرد تلفیقی کودهای زیستی نیتروکسین (Azotobacter chroococcum و Azospirillum brasilense) و باکتری های حل کننده فسفات (Pseudomonas flurescence) بودند. نتایج نشان داد بیشترین (۲۵/۵۹ تن در هکتار) و کمترین (۷/۷ تن در هکتار) میزان عملکرد کل علوفه خشک به ترتیب در کشت های مخلوط سویا (۵۰ بوته در متر مربع)+ سورگوم (۱۵ بوته در متر مربع) تلقیح شده و کشت های خالص سویای تلقیح نشده با تراکم ۴۰ بوته در متر مربع حاصل شد. همچنین، بیشترین و کمترین میزان خاکستر علوفه (ASH)، ماده خشک قابل هضم (DDM) و انرژی ویژه شیردهی (NEL) به ترتیب در کشت مخلوط سویا (۵۰ بوته در متر مربع)+ سورگوم (۱۰ بوته در متر مربع) و کشت خالص سورگوم با تراکم ۱۵ بوته در متر مربع به دست آمد. بیشترین میزان دیواره سولی (NDF) و دیواره سلولی بدون همی سلولز (ADF) در کشت خالص سورگوم با تراکم ۱۵ بوته در متر مربع تلقیح نشده، حاصل شد. علاوه بر این با کاربرد کودهای زیستی میزان پروتئین خام (CP)، DDM، ماده خشک مصرفی (DMI) و NEL علوفه به ترتیب ۶/۲۹، ۱/۷۱، ۳/۲۹ و ۲/۷۲ درصد نسبت به شاهد افزایش معنی دار پیدا کردند. همچنین، بیشترین میزان نسبت برابری زمین (LER) و شاخص سودمندی مالی مخلوط (MAI) در کشت مخلوط سویا (۵۰ بوته در متر مربع)+ سورگوم (۱۵ بوته در متر مربع) به دست آمد. به طور کلی بر اساس شاخص های کمی و کیفی ذکر شده می توان کشت مخلوط سویا (۵۰ بوته در متر مربع)+ سورگوم (۱۵ بوته در متر مربع) و سویا (۵۰ بوته در متر مربع)+ سورگوم (۱۰ بوته در متر مربع) را به عنوان تیمارهای برتر معرفی کرد.

Crude protein (CP), Dry matter intake (DMI), Forage soybean, Net energy of lactation (NEL), Neutral detergent fiber (NDF), انرژی ویژه شیردهی, پروتئین خام, سویا علوفه ای, دیواره سلولی, ماده خشک مصرفی