اسماعیل قلی نژاد - Payame Noor University
علیرضا عیوضی - Agricultural Research Center, West-Azerbaijan

به منظور مطالعه اثر پلیمر سوپرجاذب شیمیایی و کود دامی بر ویژگی های نانوایی ارقام گندم در شرایط مختلف کم آبی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی ۹۷-۱۳۹۶ در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی (ساعتلو) اجرا شد. فاکتورها شامل آبیاری در دو سطح شرایط مطلوب و تنش آبی، کود در چهار سطح سوپرجاذب شیمیایی ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار، کود گاوی ۴۰ تن در هکتار، مصرف توام آنها و شاهد (عدم کاربرد سوپرجاذب و کود دامی) و ارقام گندم آبی شامل میهن، حیدری و زرینه بود. صفات عملکرد دانه، رطوبت دانه گندم، وزن هکتولیتر، رطوبت آرد، درصد خاکستر، گلوتنین، گلیادین، گلوتن خشک، شاخص گلوتن، درصد پروتئین دانه، عدد زلنی، عدد فالینگ و عملکرد پروتئین دانه بررسی شدند. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد تاثیر تنش خشکی، سوپرجاذب و رقم بر صفات مورد بررسی معنی دار بود. مقادیر عملکرد دانه، عملکرد پروتئین، رطوبت آرد، گلوتنین، گلوتن خشک، شاخص گلوتن و عدد زلنی در شرایط تنش خشکی کاهش و عدد فالینگ، محتوای پروتئین دانه و گلیادین افزایش یافت. مصرف سوپرجاذب شیمیایی و کود دامی سبب افزایش عملکرد دانه، عملکرد پروتئین و شاخص گلوتن شد. بیشترین عملکرد دانه (۶۶۳۶/۷ کیلوگرم در هکتار)، عملکرد پروتئین (۱۰۹۳/۷۹ کیلوگرم در هکتار) و کمترین وزن هکتولیتر (۷۵/۸۱ کیلوگرم در ۱۰۰ لیتر) از رقم میهن به دست آمد. بیشترین عدد زلنی از رقم زرینه (۲۶/۳۵ درصد) در شرایط کاربرد توام کود دامی و سوپرجاذب شیمیایی و رقم حیدری (۲۶/۳۲ درصد) در شرایط کاربرد کود دامی حاصل شد. بیشترین عدد فالینگ از رقم حیدری (۴۶۱/۵۰ ثانیه) و کمترین عدد فالینگ نیز از رقم زرینه (۴۴۳/۷۳ ثانیه) حاصل شد. بالاترین میزان همبستگی بین صفات میزان گلوتنین با شاخص گلوتن (**۰/۹۷) مشاهده شد. به منظور تعدیل کاهش عملکرد دانه و پروتئین در تنش خشکی و بهبود ویژگی های نانوایی مانند گلوتن خشک، عدد فالینگ، گلوتنین و شاخص گلوتن در ارقام گندم، استفاده از کود دامی و سوپرجاذب موثر است.

Dry gluten, Falling number, Flour quality, Irrigation, Protein percent, Zeleny number, آبیاری, درصد پروتئین, عدد فالینگ, عدد زلنی, کیفیت آرد, گلوتن خشک