ارزیابی عملکرد، اجزای عملکرد و شاخص های تحمل به تنش در ارقام گندم نان در شرایط قطع آبیاری پس از گل دهی

در اغلب مناطق زراعی ایران به دلیل بروز تنش آبی پس از گل دهی، عملکرد دانه گندم کاهش می­یابد. این پژوهش با هدف بررسی عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گندم نان در شرایط آبیاری معمولی و قطع آبیاری بعد از گل دهی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی ۹۵ - ۱۳۹۴ در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز انجام شد. کرت اصلی شامل رژیم آبیاری (آبیاری نرمال تا انتهای فصل رشد و قطع آبیاری از گل دهی تا رسیدن) و کرت فرعی شامل ۲۰ رقم گندم نان بود. نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که قطع آبیاری پس از گل دهی باعث کاهش معنی­دار عملکرد بیولوژیک (۴/۴۶%)، عملکرد دانه (۵۹%)، شاخص برداشت (۲/۲۳%)، تعداد دانه در سنبله (۱/۲۷%) و وزن هزار دانه (۸/۱۳%) شد. در شرایط آبیاری نرمال و قطع آبیاری پس از گل دهی بیشترین میزان عملکرد دانه با مقادیر ۱۰۰۲ و ۷/۴۸۵ گرم بر مترمربع در رقم دانش مشاهده شد. از بین شاخص­ها، شاخص­های تحمل به تنش (STI)، میانگین بهره­وری (MP) و میانگین هندسی بهره­وری (GMP) همبستگی مثبت و معنی­داری با عملکرد دانه ارقام در شرایط تنش و بدون تنش داشتند، بنابراین، به نظر می­رسد این شاخص­ها، برای شناسایی و انتخاب ارقام گندم متحمل به تنش خشکی آخر فصل مناسب باشند. به طورکلی نتایج نشان داد که رقم­های دانش، سیروان، بهاران، جونز و سیمونیدا دارای پتانسیل عملکرد بیشتر در هر دو شرایط تنش خشکی آخر فصل و نرمال بودند.  

Keywords:

Irrigation regimes , Stress tolerance , Mean productivity , Geometric mean productivity indices , رژیم آبیاری , شاخص های تحمل به تنش , میانگین بهره وری و میانگین هندسی بهره وری