برآورد قابلیت ترکیب پذیری و اثرهای ژنی صفات زراعی در تعدادی

های اینبرد و نیز اجزای واریانس ژنتیکی برای خصوصیات مختلف زراعی است. بدین منظور ۲۰ هیبرید حاصل از تلاقی پنج لاین از ترکیب­پذیری عمومی بهتری برخوردار بودند. دو ترکیب ۲۶R۵۲ و × بالاترین ترکیب­پذیری خصوصی را داشتند. نتایج این بررسی نشان داد که به دلیل وجود تنوع ژنتیکی در مواد ژنتیکی اصلاحی از نظر خصوصیات زراعی و وجود ترکیباتی با قابلیت ترکیب پذیری مطلوب، با اعمال روش های مبتنی بر گزینش و دورگ گیری امکان تولید هیبریدهای برتر آفتابگردان وجود دارد.تولید موفقیت­آمیز ارقام هیبرید آفتابگردان نیازمند اطلاع از قابلیت ترکیب­پذیری لاین­خویش­آمیخته نر عقیم سیتوپلاسمی با چهار لاین برگرداننده باروری در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در سال ۱۳۸۸ در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دانشگاه تبریز مورد بررسی قرار گرفتند. براساس نتایج حاصل اختلاف معنی­داری بین هیبریدها از نظر بیشتر خصوصیات اندازه گیری شده وجود داشت که امکان برآورد اجزای واریانس ژنتیکی از طریق روش لاین × تستر را فراهم کرد. نتایج نشان داد که صفات ارتفاع بوته، قطر طبق، وزن هزار دانه و درصد روغن تحت کنترل اثرات افزایشی بود. در صفات زمان شروع گل دهی، قطر ساقه و عملکرد دانه اثرات فوق غالبیت مشاهده شد که بیانگر کارایی گزینش و دورگه­گیری به ترتیب برای اصلاح این صفات می­باشد. از نظر عملکرد دانه لاین نر عقیم ۵۲ و تستر ۵۰R × ۵۰R۲۲۲ بالاترین ترکیب­پذیری خصوصی را داشتند. نتایج این بررسی نشان داد که به دلیل وجود تنوع ژنتیکی در مواد ژنتیکی اصلاحی از نظر خصوصیات زراعی و وجود ترکیباتی با قابلیت ترکیب پذیری مطلوب، با اعمال روش های مبتنی بر گزینش و دورگ گیری امکان تولید هیبریدهای برتر آفتابگردان وجود دارد.

Keywords:

Gene action , General and specific combining ability , Line × tester analysis , Sunflower , اثر ژنی , ترکیب پذیری عمومی و خصوصی , تجزیه لاین × تستر , آفتابگردان