محبوبه عرب بیگی - Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran.
احمد ارزانی - Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran.
محمد مهدی مجیدی - Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran.
فرشاد حبیبی - Islamic Azad University, Miandoab Branch, Iran.
اسعد رخزادی - Azad University, Sanandaj Branch, Iran.
بدرالدین ابراهیم سید طباطبایی - Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran.

یکی از گونه­های وحشی تتراپلوئید ( ۲n = ۴x = ۲۸, CCDD) خویشاوند گندم cylindrica Aegilops می­باشد که به عنوان مخزن بالقوه حاوی ژن­های باارزش از جمله تحمل تنش­های زنده و غیر زنده برای اصلاح گندم محسوب می­گردد. در این مطالعه تنوع ژنتیکی ۶۶ ژنوتیپ cylindrica Ae. جمع­آوری شده از مناطق غربی و شمال غربی ایران با استفاده از صفات مورفولوژیک کمی و کیفی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که صفت طول پوشینه (لما) در بین صفات کمی دارای بیشترین تنوع و صفت رنگ گلوم در بین صفات کیفی دارای بیشترین چند شکلی بوده­اند. تجزیه به مولفه­های اصلی منجر به شناسایی ۶ مولفه شد که مولفه اول به تنهایی ۳/۳۰ درصد واریانس کل را توجیه کرد و درآن صفات رنگ برگ پرچم و پرزداری برگ پرچم بیشترین سهم را داشتند. بنابراین مولفه اول به عنوان مولفه برگ پرچم نامگذاری شد. مولفه­های دوم و سوم به ترتیب ۱/۱۸ و ۲/۱۵ درصد تغییرات را توجیه کردند و به عنوان مولفه­های پوشینه و فنولوژی شناخته شدند. با توجیه تجزیه خوشه­ای، نمونه­های مورد مطالعه را در ۳ گروه، گروه­بندی کرد که ژنوتیپ­های مربوط به مناطق غرب کشور در یک گروه و نمونه­های مناطق شمال غرب در دو گروه جداگانه قرار گرفتند. براساس نتایج مطالعه حاضر می­توان چنین نتیجه­گیری نمود که تنوع ژنتیکی بالایی بین ژنوتیپ­های این خویشاوند وحشی گندم وجود داشته که می­تواند برای برنامه­های اصلاحی گندم به خصوص تحمل به تنش های زنده و غیر زنده مورد بهره­برداری قرار گیرد.

Aegilops cylindrica, Cluster analysis, Morphologic traits, Shanon index, cylindrica Aegilops, تجزیه خوشه ای, شاخص شانون, صفات مورفولوژیک