رضا ملکی نژاد - Department of Agronomy and Plant Breeding, Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran.
محمد مهدی مجیدی - Department of Agronomy and Plant Breeding, Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran.

به منظور ارزیابی تحمل خشکی در ژنوتیپ های گلرنگ زراعی (Carthamus tinctorius L.)، آزمایشی در سال ۱۳۹۱ در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد. در این آزمایش ۱۰۰ ژنوتیپ گلرنگ شامل ۸۱ ژنوتیپ خارجی و ۱۹ ژنوتیپ داخلی در دو محیط رطوبتی (عدم تنش و تنش خشکی) به صورت طرح لاتیس ساده مورد بررسی قرار گرفتند. برای تعیین میزان تحمل یا حساسیت ژنوتیپ ها به تنش خشکی، شاخص های حساسیت به خشکی (SSI)، شاخص متوسط تولید (MP)، شاخص تحمل خشکی (STI)، میانگین هندسی تولید (GMP) و شاخص تحمل (TOL) محاسبه شدند. نتایج نشان داد که در هر دو رژیم رطوبتی تفاوت بسیار معنی داری بین ژنوتیپ ها از لحاظ عملکرد دانه وجود داشت. در بین شاخص های مورد بررسی شاخص های MP ،GMP و STI برای گزینش ژنوتیپ های متحمل مناسب تر بودند. براساس شاخص های یاد شده و ترسیم بای پلات مولفه های اصلی ژنوتیپ های PI ۳۶۹۸۴۷ از تاجیکستان، CART ۵۶ از آمریکا، PI ۶۵۷۸۲۰ از اردن و PI ۳۰۵۵۲۷ از سودان بیشترین تحمل را به شرایط کم آبی نشان دادند. ژنوتیپ های PI ۵۳۷۶۵۲ از مکزیک، CART ۱۳۱ از پاراگوئه، PI ۴۷۰۹۴۲ از بنگلادش، PI ۲۰۹۲۸۶ از رومانی و CART ۳۲ از آلمان به عنوان حساس ترین ژنوتیپ ها معرفی شدند. نتایج نشان داد که تکنیک مولفه های اصلی از کارآیی بالایی برای جداسازی ژنوتیپ ها بر اساس شاخص ها برخوردار بود. ژنوتیپ های شناسایی شده بایستی در مطالعات تکمیلی بررسی شوند تا برای انجام مطالعات ژنتیکی و توسعه ارقام متحمل سازگار مورد استفاده قرار گیرند.

Safflower, Drought stress, Stress tolerance index, Biplot, گلرنگ, تنش خشکی, شاخص های تحمل خشکی, تجزیه بای پلات