سید سعید موسوی - Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran
فرزاد کیان ارثی - Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran
داود افیونی - Natural Resources Research Center of Isfahan, Isfahan, Iran.
محمدرضا عبدالهی - Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran

به منظور ارزیابی عملکرد دانه ۲۰ لاین امیدبخش گندم نان با استفاده از روش­های آماری چند متغیره، آزمایشی در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی فقط تحت شرایط تنش رطوبتی آخر فصل در سال زراعی ۹۱ - ۱۳۹۰ انجام شد. نتایج تجزیه ­به عامل­ها نشان داد که سه عامل اول در مجموع، ۶۶ درصد از تغییرات داده­ها را توجیه ­کردند. براساس این نتایج، صفات ارتفاع بوته، طول پدانکل، وزن هزار دانه، شاخص برداشت، زیست توده، وزن پدانکل و وزن ساقه، به­عنوان موثرترین صفات در افزایش عملکرد دانه بودند. هم چنین به­ترتیب لاین های ۱۷، ۱۴ و ۱۵ به­عنوان مطلوب ترین لاین­ها با عملکرد نسبی مناسب در شرایط تنش رطوبتی شناسایی شدند. تجزیه خوشه­ای به روش Ward، لاین­های مورد بررسی را در چهار گروه مجزا قرار داد، به طوری­که خوشه اول بیشتر شامل لاین های با عملکرد نسبی بالا بود. تجزیه تابع تشخیص نیز، گروه­بندی تجزیه خوشه­ای را تایید کرد. نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام نیز بیانگر این بود که مهم­ترین صفات تاثیرگذار بر عملکرد دانه به ترتیب شامل؛ روز تا ۵۰ درصد رسیدگی فیزیولوژیک (با رابطه منفی و اثر معکوس)، ارتفاع بوته، سطح کل برگ، شاخص برداشت و عملکرد زیست توده بودند که در مجموع ۸۶ درصد از کل تغییرات عملکرد را توجیه نمودند. براساس نتایج تجزیه علیت، صفات شاخص برداشت و زیست توده بیشترین تاثیر مثبت مستقیم و صفت روز تا ۵۰ درصد رسیدگی فیزیولوژیک بیشترین تاثیر منفی غیر مستقیم را (از طریق کاهش شاخص برداشت) بر عملکرد دانه داشتند. بنابراین می­توان از این صفات، در انتخاب مستقیم یا غیر مستقیم ارقام پرمحصول گندم در شرایط تنش رطوبتی آخر فصل استفاده کرد. لاین شماره ۱۷ با طول دوره فنولوژیک کمتر و عملکرد نسبی بیشتر، به عنوان مطلوب ترین لاین تحت شرایط این آزمایش شناسایی شد.

Bread Wheat, Factor Analysis, Cluster Analysis, Discriminate Analysis, Stepwise Regression, Path Analysis, گندم نان, تجزیه به عامل ها, تجزیه خوشه ای, تجزیه تابع تشخیص, رگرسیون گام به گام, تجزیه مسیر