تاثیر تنش خشکی بر آنزیم های آنتی اکسیدانی و صفات مرتبط با مرگ سلولی در مرحله پر شدن دانه در ارقام مقاوم و حساس گندم

خشکی یکی از مهم ترین عوامل محدودکننده تولید محصولات کشاورزی در ایران می باشد. به منظور بررسی چند معیار بیوشیمیایی مقاومت به خشکی در ارقام گندم، ۲۰ رقم گندم ایرانی شامل ۱۸ رقم گندم نان و ۲ رقم گندم ماکارونی در یک آزمایش مزرعه ای در سال زراعی ۸۹-۱۳۸۸ در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز واقع در منطقه باجگاه مورد ارزیابی قرار گرفتند. این آزمایش در قالب دو طرح بلوک کامل تصادفی جدا از هم و با دو سطح رطوبتی مطلوب (۱۰۰ درصد ظرفیت مزرعه) و تنش خشکی (۴۵ درصد ظرفیت مزرعه) و با سه تکرار اجرا گردید. تنش خشکی باعث افزایش معنی دار فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی در مرحله پر شدن دانه شد و سوپراکسید دیسموتاز (SOD) بیشترین افزایش فعالیت را نشان داد. هم چنین میزان لیپیداسیون غشا سلولی (MDA)، پراکسید هیدروژن (H۲O۲)، نشت یونی (LE) و مرگ سلولی (CD) نیز به طور معنی داری افزایش یافت و میزان پایداری غشا سلولی کاهش معنی داری نشان داد. طی این آزمایش مشخص شد که ارقام مقاوم مانند پیشتاز و چمران دارای بیشترین مقدار فعالیت آنتی اکسیدانی و کمترین میزان لیپیداسیون غشا سلولی، تجمع پراکسید هیدروژن، مرگ سلولی و در نتیجه آن بالاترین سطح پایداری غشا سلولی بودند. این روند در ارقام حساس مانند الموت و زرین عکس بود. از میان آنتی اکسیدان های مورد ارزیابی پراکسیداز (POD) و سوپراکسید دیسموتاز دارای همبستگی معنی داری با شاخص پایداری عملکرد بودند. پراکسید هیدروژن و شاخص پایداری غشا سلولی دارای بالاترین همبستگی با شاخص پایداری عملکرد در میان سایر معیارهای مورد ارزیابی بودند. هم چنین پیشتاز و الموت به ترتیب به عنوان مقاوم ترین و حساس ترین رقم شناخته شدند.

Keywords:

Wheat , Drought stress , Antioxidant enzymes , Cell death , Lipid peroxidation , Hydrogen peroxide. , گندم , تنش خشکی , آنزیم های آنتی اکسیدانی , مرگ سلولی , لیپیداسیون غشا سلولی , پراکسید هیدروژن