مریم میدانشاهی - Dept. of Water Eng., College of Agric., Isf. Univ. Technol., Isfahan, Iran.
سید فرهاد موسوی - Adjunct Prof., Faculty of Civil Eng., Semnan Univ., Semnan, Iran.
بهروز مصطفی زاده فرد - Dept. of Water Eng., College of Agric., Isf. Univ. Technol., Isfahan, Iran.

در شرایطی که ایران از لحاظ منابع آب شیرین در مضیقه است، توجه به ارتقای بهره وری آب کشاورزی یک ضرورت اجتناب ناپذیر است. از جمله روش های مدیریتی که می تواند در جهت ارتقا و بهبود بهره وری آب کشاورزی موثر باشد، روش آبیاری PRD است. در آبیاری به روش PRD، نیمی از محیط ریشه به تواتر به صورت کامل آبیاری شده و نیم دیگر خشک نگه داشته می شود. پژوهش حاضر به منظور بررسی عملکرد، اجزای عملکرد و بهره وری مصرف آب گلرنگ با کاربرد روش آبیاری PRD و یک تنظیم کننده رشد (سالسیلات سدیم) در دو نوع خاک در سال ۱۳۸۹ در محوطه گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان اجرا شد. آزمایش فاکتوریل به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، شامل سه روش آبیاری (T۱، آبیاری کامل؛ T۲، آبیاری به روش PRD با وجود تیغه؛ T۳، آبیاری به روش PRD بدون تیغه)، دو سطح تنظیم کننده رشد (B۱، محلول پاشی سالسیلات سدیم و B۲، بدون محلول-پاشی) و دو بافت خاک (S۱، لوم رسی و S۲، لوم شنی) بود. نتایج نشان داد که روش PRD در تیمار T۲ارتفاع گیاه را ۱/۵۴%، تعداد طبق را ۶۸%، وزن هزار دانه را ۳۲%، وزن خشک بوته را ۳۴%، عملکرد دانه را ۳۰%، شاخص برداشت را ۶/۱۷% و میزان آب مصرفی را ۵۰% نسبت به تیمار T۱ کاهش داد. اما کارایی استفاده از آب با تغییر مدیریت آبیاری از تیمار T۱ به T۲، ۳۵% افزایش داشت. کارایی مصرف آب در تیمار T۳ به مقدار ۵/۱۸% نسبت به تیمار T۲ کاهش یافت. عملکرد دانه در خاک لوم شنی (۸/۸ گرم در بوته) در برابر ۸/۳ گرم در بوته در خاک لوم رسی، بیشتر بود. کاربرد تنظیم کننده رشد تحت مدیریت های آبیاری T۱، T۲ و T۳ به ترتیب افزایشی ۳/۱۴، ۱/۷ و ۷/۸ درصدی کارایی مصرف آب نسبت به حالت بدون محلول پاشی را در بر داشت. به طورکلی، آبیاری به روش PRD به همراه محلول پاشی بوته ها با سالسیلات سدیم باعث افزایش کارایی مصرف آب در بوته های گلرنگ کاشته شده در خاک لوم شنی گشته است. اجرایی شدن این روش آبیاری در مزرعه نیاز به پژوهش دارد.

Water scarcity, PRD irrigation method, Sodium salicylate, Safflower., کم آبی، روش آبیاری PRD، سالسیلات سدیم، گلرنگ