ابوالقاسم اکبریان - Dept. of Agron. and Plant Breed., College of Agric., Isf. Univ. Technol., Isfahan, Iran.
احمد ارزانی - Dept. of Agron. and Plant Breed., College of Agric., Isf. Univ. Technol., Isfahan, Iran.
مریم صالحی - Dept. of Agron. and Plant Breed., College of Agric., Isf. Univ. Technol., Isfahan, Iran.

  ایجاد ارقام متحمل به خشکی تحت شرایط اقلیمی خشک و نیمه­خشک به عنوان مهم­ترین هدف اصلاحی مطرح می­باشد. کیفیت دانه، صفت فیزیکی- شیمیایی پیچیده­ای است که عمدتا وابسته به ژنوتیپ بوده و از محیط و برهمکنش آنها نیز تاثیر می­پذیرد. به منظور ارزیابی اثر تنش خشکی انتهای فصل بر کیفیت دانه ۱۸ لاین تریتیکاله، شامل ۹ لاین دابل­هاپلویید و ۹ لاین F۷-۸ به همراه دو رقم گندم نان (روشن و کویر)، دو آزمایش جداگانه (بدون تنش و با تنش خشکی) در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان طی سال­های زراعی ۸۸-۱۳۸۶ اجرا شد. هر دو طرح آزمایشی تا اواسط مرحله به ساقه رفتن، به طور یکسان و همزمان آبیاری شدند و بعد از آن تنش خشکی اعمال شد. در این آزمایش، خصوصیاتی نظیر مقدار گلوتنین، گلیادین، نسبت گلیادین/گلوتنین، محتوای گلوتن خشک، حجم رسوب SDS ، محتوای پروتئین، محتوای کربوهیدرات، محتوای خاکستر، وزن حجمی دانه و عملکرد دانه ارزیابی گردید. نتایج نشان داد که لاین­های تریتیکاله تحت شرایط تنش خشکی از لحاظ عملکرد دانه و ارقام گندم مورد مطالعه از لحاظ صفات مرتبط با کیفیت دانه برتری داشتند. عملکرد دانه هم بستگی منفی و معنی داری در شرایط بدون تنش با محتوای پروتئین دانه ( ** ۵۶/۰-= r ) و تحت شرایط تنش خشکی با وزن حجمی دانه ( ** ۶۷/۰-= r ) داشت. بر همین اساس، ممکن است ژنوتیپ­هایی با وزن حجمی دانه و محتوای پروتئین بیشتر در شرایط تنش نسبت به سایر ژنوتیپ­ها تاثیر بیشتری از خشکی ­پذیرفته باشند. به طور کلی، بر اساس نتایج پژوهش حاضر، لاین دابل­هاپلویید شماره ۲ تریتیکاله تحت شرایط تنش ­خشکی آخر فصل دارای برترین کیفیت دانه و سازگاری بیوشیمیایی بوده است.  

Drought stress, Grain quality, Doubled haploid lines, تنش خشکی، کیفیت دانه، لاین های دابل هاپلویید