نرگس صالح نیا - استادیار دانشگاه فردوسی مشهد
محمدامین شجاعی نیا - دانشجوی ارشد دانشگاه فردوسی مشهد

منابع طبیعی به عنوان منبع ثروت می تواند باعث افزایش رونق و یا مانع از رشد اقتصادی شوند. مطالعات تجربی در پیشینه این موضوع نتایج گوناگونی را ارائه میدهد، به طوری که برخی از مطالعات بر نعمت بودن منابع و برخی دیگر بر نفرین بودن آن ها تاکید دارند. در این مطالعه، اثر کیفیت نهادی بر وابستگی به منابع با در نظر گرفتن سرمایه گذاری خارجی مورد بررسی قرار گرفته است. بدین جهت اثرات برخی شاخصهای کیفیت نهادی مانند اثربخشی دولت، ثبات سیاسی و حاکمیت قانون در کنار سرمایه گذاری خارجی برای ۴۵ کشور که از لحاظ منابع طبیعی در جمع ثروتمندترین کشورهای جهان قرار داشتند در بازه زمانی ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۸ با استفاده از رویکرد داده های تابلوئی مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج تجربی نشان میدهد طی دوره زمانی مورد بررسی، کیفیت نهادی اثر منفی و قابل ملاحظه و نیز سرمایه گذاری خارجی اثر مثبت و غیر قابل ملاحظه ای بر وابستگی کشورهای مورد مطالعه به منابع طبیعی داشته است. با توجه به نتایج میتوان گفت در کشورهایی که وفور منابع با کیفیت نهادی ضعیف همراه است، حلقه خود تقویت شوندهای ایجاد میشود که نتیجه آن کندی رشد اقتصادی و به تبع آن ضعف مضاعف در ساختارهای نهادی است. راهکار سیاستی مناسب، اصلاح الگوی مخارج درآمدهای ناش از منابع است؛ به نحوی که از درآمدهای منابع در سرمایه گذاریهای بلند مدت که متضمن عدالت بین نسلی است، استقاده شود. لازمه شکل گیری این اصلاحات، ایجاد بستر مناسب نهادی است که شامل حکومت قانون، کنترل فساد و وضع قوانین مناسب میباشد.

کیفیت نهادی، وفور منابع طبیعی، سرمایه گذاری خارجی، تحلیل تابلوئی بین کشوری.