مسعود یزدان نیک - دانشکده مهندسی نقشه برداری و اطلاعات مکانی سیستم های اطلاعات مکانی، پردیس دانشکده های فنی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
رحیم علی عباس پور - گروه مهندسی نقشه برداری، پردیس دانشکده های فنی، دانشگاه تهران
علیرضا چهرقان - مهندسی معدن، دانشگاه صنعتی سهند تبریز

از آنجا که ظرفیت راه ها معمولا برحسب خودروی سواری بیان می شود، بایستی جریان ترافیکی مختلط شامل انواع وسیله نقلیه به جریان همگن (برحسب خودروی سواری) تبدیل گردد و این کار با استفاده از ضرایب همسنگ سواری امکان پذیر هست. مروری بر مطالعات پیشین، نشان داد ضریب همسنگ برای تقاطعات چراغ دار به تفکیک رژیم جریان تعیین نشده، از شاخص تاخیر که شاخص عملکرد و سطح سرویس قطعات چراغ دار استاستفاده نشده، ضریب همسنگ عدد ثابتی درنظر گرفته شده و تاثیر عوامل موثر بر ضریب همسنگ بررسی نشده است. هدف این پژوهش، تعیین ضریب همسنگ سواری اتوبوس های عبوری از تقاطعات درون شهری در سه رژیم زیر اشباع، فوق اشباع و اشباع (یا نزدیک به اشباع) با استفاده از شاخص تاخیر و بررسی عوامل موثر بر ضریب همسنگ سواری است.برای مطالعه موردی، پنج تقاطع در شهر مشهد انتخاب و برای محاسبه تاخیر از روش آیین نامهع ظرفیت راه ها (HCM ۲۰۱۶) استفاده شد. نتایج نشان می دهد در رژیم اشباع، به دلیل ناپایداری جریان، ضریب همسنگ بیشترین مقدار را داراست و در رژیم زیر اشباع به دلیل آزادی عمل خودروهای سواری و خودداری آنها از قرارگیری در پشت اتوبوس، ضریب همسنگ اتوبوس کمی بیشتر از ۱ و در حد یک خودروی سواری است. مقدار ضریب همسنگ به ازای سناریوهای مختلف حجم تردد، درصد خودروهای سنگین و نسبت سبز محاسبه گردید و سه مدل خطی برای هرکدام از رژیم های جریان ارائه گردید. ضریب همبستگی این مدل ها بسیار خوب و بالاتر از ۰/۸۵ است. به ترتیب عوامل حجم تردد و نسبت سبز تاثیرگذارترین متغیرها بر ضریب همسنگ هستند.

تقاطعات چراغ دار, رژیم جریان, اشباع و فوق اشباع, تاخیر کنترل, ضریب همسنگ, اتوبوس درون شهری