کیومرث حبیبی - دانشیار شهرسازی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران
مصطفی بهزادفر - استاد طراحی شهری، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران
مهدی سعیدی - پژوهشگر دکترای شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران
فائزه ترابی نژاد - کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران

شرایط آب و هوایی حاکم بر فضاهای شهری مناطق گرم و خشک همواره ایجاب می­کند که در فرایندهای برنامه­ریزی و طراحی شهری متناسب با شرایط مذکور ساماندهی شوند تا کیفیت حضور پذیری آن ها در حد مطلوب واقع شود. این در حالی است که اکثر مطالعات صورت گرفته تاکنون و رویه­های اجرایی دستگاه­های ذی­ربط برای ارتقاء حضور پذیری فضاهای مذکور، متناسب با مدل مفهومی کارآمد نیست و در مقایسه با مناطق دیگر از حضور پذیری و سرزندگی مطلوبی برخوردار نیستند. بر این اساس پژوهش حاضر در پی تبیین ابعاد و شاخص­های موثر بر ارتقاء حضور پذیری فضاهای شهری در نواحی گرم و خشک می­باشد و هدف آن، ارائه چارچوب مدل مفهومی ارتقاء حضور پذیری و طراحی آن برای نمونه مطالعاتی (خیابان حکیم) است. پژوهش پیش رو به لحاظ هدف بنیادی-کاربردی است و روش آن بر مبنای رویکرد آمیخته (کمی-کیفی) می­باشد. تبیین شاخص­های محیطی موثر بر حضور پذیری و تعیین اهمیت آن ها بر مبنای تکنیک دلفی و آنتروپی شانون انجام شده و برای سنجش وضع موجود مورد مطالعاتی، از آزمون تی تک نمونه­ای استفاده شده است. یافته­های پژوهش، حاکی از آن است که ابعاد زیست­بوم، کارکرد، اجتماع، ریخت، فضا، ادراک و منظر به ترتیب جزء ابعاد مهم و تاثیرگذار در حضور پذیری فضاهای شهری مناطق گرم و خشک می­باشند که مجموعا دربردارنده ۳۱ شاخص گوناگون هستند. سنجش وضع موجود خیابان حکیم شهر اصفهان متناسب با ابعاد مذکور و شاخص­های آن صورت گرفته و درنهایت بر مبنای این سنجش، چارچوب طراحی شهری و سازمان عملکردی- فضایی برای محدوده مطالعاتی ارائه شده است تا در سکانس­های سه­گانه تعریف شده برای خیابان حکیم، حضور پذیری ارتقاء یابد.

مدل مفهومی, حضور پذیری, اقلیم گرم و خشک, خیابان حکیم