هادی ندیمی - استاد دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی
رضا ابوئی - دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه یزد
زینب مرادی - مربی دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه حکیم سبزواری و دانشجوی دکتری مرمت و احیای بناهای تاریخی دانشگاه هنر اصفهان

موضوع سبک­شناسی معماری در ایران همواره جزء بحث­های چالش­برانگیز در مجامع علمی بوده ­است. با آنکه در حوزه­ هنر و معماری جهان سبک­شناسی موضوع مهمی است اما به دلیل گستردگی و تنوع در تعاریف و کارکردهای آن اتفاق نظری مشخص بین پژوهشگران برسر آن وجود ندارد. در ایران، هرچند حدود نیم قرن است که این مفهوم وارد مباحث علمی حوزه­ معماری گشته اما هنوز تعاریف و کارکرد آن تدوین نشده است. پیشینه­ تحقیق سبک­شناسی نمایانگر این موضوع است که سبک­شناسی به عنوان رویکردی در مطالعه تاریخ معماری کارکردهای مختلفی دارد یکی از مهمترین کارکردهای آن به عنوان روشی برای طبقه­بندی در تاریخ معماری است که به دلیل اعتباری بودن تعاریف­اش، چندوجهی بودن و جامعیت­اش از لحاظ قابلیت پوشش دادن چندین روش­ برخورد با جوانب مختلف معماری در تعریف عملیاتی خود و سرانجام انعطاف­­اش در عملیاتی شدن با توجه به هدف از سبک­شناسی، آن را به عنوان روشی مناسب معرفی می­کند. این مقاله با این باور سعی نموده مفهوم سبک­شناسی معماری را تبیین نماید و به پشتوانه مبانی مطالعاتی سبک­شناسی، رویکرد جدیدی را با دغدغه حفاظت و مرمت معماری پیشنهاد دهد. بدین منظور، ابتدا به شناسایی انواع و ویژگی­های روش­های تحقیق در حوزه معماری پرداخته شده­است و برای انتخاب روش و رویکرد مناسب، پس از شناسایی نوع مساله تحقیق، به تبارشناسی آن پرداخته و آنگاه با توجه به اهداف و جنس مساله، روش و رویکردی را برگزیده است. روش تحقیق این مقاله از نوع تحلیل محتوا بوده­ تعاریف نظری و عملیاتی سبک­شناسی بررسی شده­است. جایگاه سبک­شناسی معماری ایران در انتها با تحلیل پروژه محمدکریم پیرنیا تبیین گردیده و با بیان جایگاه سبک در حوزه حفاظت و مرمت معماری، دیدگاه­های موجود به چالش کشیده شد تا به جزئیات تعریف پیشنهادی منجر گردد. سامانه جستجوی مقاله کیفی است و به­همراه تفسیر و تحلیل معنایی داده­ها، به­دنبال رسیدن به تعریف رویکردی مناسب و کاربردی برای سبک­شناسی معماری ایرانی است. راهبرد این مسیر تفسیرگرا است. این پژوهش را می­توان از نوع نظری و کاربردی دانست.

تاریخ معماری, سبک­شناسی, سبک­شناسی معماری, محمدکریم پیرنیا, حفاظت و مرمت معماری