سکینه تاج الدینی - مربی، گروه مرمت بناهای تاریخی، دانشکده هنر و معماری صبا، دانشگاه شهید باهنر کرمان
محسن کشاورز - استادیار، گروه مرمت بناهای تاریخی، دانشکده هنر و معماری صبا، دانشگاه شهید باهنر کرمان
محبوبه اسلامی زاده - مربی، گروه مرمت بناهای تاریخی، دانشکده هنر و معماری صبا، دانشگاه شهید باهنر کرمان
مهدیه ضیاء الدینی دشتخاکی - مربی، گروه هنر اسلامی، دانشکده هنر و معماری صبا، دانشگاه شهید باهنر کرمان

فضاهای باز در شهرهای تاریخی ایران، فارغ از کاربری خاصی که هر یک داشته اند نقش ویژه­ای در ساختار شهری ایفا کرده و سازمان دهنده گذرهای اطراف، ابنیه مجاور و بافت منسجم محلات بوده­اند. این فضاها از جمله آثاری هستند که دستخوش تغییرات زیاد ناشی از توسعه شده و نه تنها نقش ساختاری-عملکردی خود را از دست داده­اند بلکه گاهی از دیدگاه شهرسازی معاصر به عنوان معضل شهری تلقی می­شوند. از سوی دیگر فقدان روشی جامع و کارا در مستندنگاری این فضاها، حفاظت آن ها را با چالشی جدی روبرو ساخته است. پژوهش حاضر با روش­های توصیفی-تحلیلی و  توصیفی- تاریخی درصدد تدوین الگویی استاندارد جهت مستندسازی فضاهای باز مبتنی بر رهنمودهای بین المللی (منشور صوفیه ۱۹۹۶م) است و برای این منظور، فضاهای باز شهری درون محله ای در بافت قدیم کرمان و به طور خاص فضای باز محله پامنار را به عنوان نمونه، مورد شناخت و مستندسازی قرار می­دهد. شایان ذکر است که بسیاری از این فضاها تا­کنون مورد مطالعه جدی واقع نشده، دگرگونی­های بسیاری داشته­اند و ضرورت ورود به بحث مستندنگاری آن­ها بیش از پیش احساس می­شود.نتیجه عملی این پژوهش، ارائه قالبی است که با تعهد به یک دستورالعمل بین المللی معتبر می­تواند جهت مستندنگاری فضاهای باز شهری مورد استفاده واقع شود. بهره­گیری از این الگو مانع انجام پژوهش­های پراکنده و بی­پایه و اساس می­شود، قابلیت تغییر و انطباق با شرایط گوناگون را دارد و به مدیریت اطلاعات جهت حفاظت بافت های تاریخی کمک می­کند.

بافت تاریخی, فضای باز شهری, مستندنگاری, منشور صوفیه, محله پامنار, شهر کرمان