فتانه حسنی جعفری - گروه علوم تربیتی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
ابوالفضل عباسی - گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

پیشینه و اهداف: فناوری اطلاعات و ارتباطات،  تحولات شگرفی را در تمام زوایای زندگی فردی و جمعی ایجاد کرده است، به طوری که در تعلیم و تربیت باعث تولد ورشد یادگیری الکترونیکی، مدرسه مجازی و هوشمند شده است یکی از اصول فرایندهای یادگیری الکترونیکی، یادگیری مستقل است که لازمه ی آن تربیت یادگیرنده مستقل است. یعنی مدارس با فراهم کردن فرصت های لازم برای انجام تعاملات ­ مفید و بیشتر و ایجاد مهارت های یادگیری خود تنظیمی در دانش آموزان، امکان یادگیری مستقل و اثر بخش را فراهم کنند. پژوهش حاضر به مقایسه مهارت خودتنظیمی و انگیزش تحصیلی دانش آموزان در مدارس الکترونیکی و عادی در رشته ی علوم تجربی در سال تحصیلی ۲۰۱۸-۲۰۱۷ پرداخته است و از نظر هدف این تحقیق ، کاربردی می باشد. روش ها : روش تحقیق پس رویدادی می باشد. پژوهش حاضر شامل کلیه دانش آموزان پسر پایه دوازدهم رشته ی علوم تجربی در ناحیه ۴ شهرقم، تعداد۱۶۰۰ نفر می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. تعداد نمونه دانش آموزان براساس جدول مورگان۳۰۷ نفر تعیین شد و ۱۶۵ نفر در مدارس الکترونیک  و۱۴۲  نفر در مدارس عادی انتخاب گردیدند. ابزارهای این پژوهش از دو پرسشنامه مهارت های خودتنظیمی (پنتریچ و دی گروت) که در دو بخش باورهای انگیزشی و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی، تنظیم شده است. راهبردهای شناختی شامل تکرارومرور، راهبرد بسط و گسترش، راهبرد سازماندهی و درک مطلب  است. راهبردهای فراشناختی شامل راهبردهای برنامه ریزی، کنترل ، نظارت و نظم دهی می باشد و در بخش دیگر، باورهای انگیزشی شامل خودکارآمدی، جهت گیری هدف،  ارزش گذاری درونی و اضطراب امتحان است. پرسشنامه انگیزش پیشرفت (هرمنس) که افراد دارای نیاز به پیشرفت بالا را از افراد با نیاز به پیشرفت پایین متمایز می کند،  نیز استفاده شده است. داده های حاصل پژوهش، از روش واریانس عاملی و آزمون T مستقل تحلیل گردید . یافته ها: در فرضیه اول با توجه به اینکه  مقدار t برابر ۲۸۹/. و سطح معناداری حاصل ۰۰۳/۰ بود لذا نتیجه گرفته می شود که میانگین نمرات انگیزه پیشرفت تحصیلی در مدارس الکترونیک بیشتر  از مدارس عادی می باشد. فرضیه دوم نیز با توجه اینکه مقدار t برابر ۱۶۱/۰ و سطح معناداری حاصل ۰۰۲/۰ بود میانگین نمرات استفاده از راهبردهای شناختی مدارس هوشمند بیشتر از مدارس عادی می باشد. فرضیه سوم نیز چون مقدار t برابر ۲۴۷/۱و سطح معناداری حاصل۰۰۰/۰گزارش گردید نشان می دهد که میانگین نمرات استفاده از راهبردهای فراشناختی مدارس الکترونیک بیشتر از مدارس عادی می باشد. نتیجه گیری: بهره گیری از ابزارهای آموزش الکترونیکی در مدارس منجر به ارتقا مهارت های خودتنظیمی و انگیزش در دانش آموزان می گردد. مدارس با رویکرد آموزش الکترونیکی موجبات درگیری فعال یادگیرنده را در فرآیند یادگیری خود انگیخته و فعال به خوبی مهیا می سازند. نتایج این پژوهش همسو با نتایج پژوهشگران دیگر نشان داد که استفاده از آموزش مبتنی بر یادگیری الکترونیکی در مدارس بر مهارت های فراشناختی (برنامه ریزی،  نظارت، کنترل و نظم دهی) و شناختی (تکرار، مرور، بسط و درک مطلب) در دانش آموزان تاثیر به سزایی دارد  و در انگیزه تحصیلی و موفقیت علمی نقش فراوانی را بر عهده دارد. مدارس الکترونیکی با در اختیار داشتن ابزارهای نوین فناوری آموزشی و قرار دادن امکانات رایانه ای به دانش آموزان در زمان معین و آشنایی دانش‎آموزان با نحوه ی استفاده صحیح آن در فضای آموزشی و ضرورت استفاده آن ها در تعمیق و درک یادگیری منجر به بهبود فرآیند پردازش اطلاعات، امکان تکرار و مرور محتوای یادگیری تدریس داده شده، بسط و گسترش و ایجاد ارتباط داده ها بین یکدیگر و کاربردی بودن آن در فضای محیط واقعی، گسترش فرایندهای ادراکی و حل مسئله , استفاده از راهبردهای متنوع و مدیرت زمان و کنترل آن و به نظم دهی و برنامه ریزی فعالیت های یادگیری و آموزشی در دانش آموزان می گردد. مدارس الکترونیکی با در اختیار داشتن ابزارهای نوین فن آوری آموزشی در تعمیق و درک یادگیری منجر به بهبود فرآیند پردازش اطلاعات , امکان تکرار و مرور محتوای یادگیری تدریس داده شده , گسترش فرایندهای ادراکی و حل مساله استفاده از راهبردهای متنوع و مدیرت زمان و کنترل آن و به نظم دهی و برنامه ریزی فعالیت های یادگیری و آموزشی در دانش آموزان می گردد.

مهارت خودتنظیمی, راهبرد شناختی و فراشناخت, انگیزش تحصیلی, مدارس الکترونیکی, مدارس عادی