مهدی زندیه - گروه مهندسی معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران
پدرام حصاری - گروه مهندسی عمران و معماری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه تربت حیدریه، تربت حیدریه، ایران
عطیه زندیه - دانشگاه شهید مطهری، تهران، ایران

پیشینه و اهداف: با جهانی شدن و قرارگیری در مسیر جریان های فکری گوناگون، طراحی معماری به عنوان عاملی تاثیرگذار و تاثیرپذیر دچار تغییر در فرآیند شده است. معماری مدارس با توجه به تحولات نظام آموزشی و نیازهای فزاینده دانش آموزان با توجه به ارتباطات و یکسو شدن جریان های فکری در دنیا، نیازمند تغییر اجباری است، در حقیقت فراگیر بودن فناوری اطلاعات و ارتباطات، نظام آموزشی را تحت تاثیر خود قرار داده و محیط آموزشی باید به طور مداوم خود را با پیشرفت ها و تغییرات دنیای امروز هماهنگ سازد. در این صورت است که می تواند افرادی توانا و دارای شایستگی های کافی برای نیازمندی های جهان پیش­رو و آینده تربیت نماید. در واقع سیاست آموزشی به­طور مداوم در واکنش به تحقیقات جدید در مورد چگونگی آماده­سازی دانش­آموزان برای یک دنیای به سرعت در حال تغییر، در حال برنامه ریزی است. انعطاف­پذیری به عنوان یک نتیجه جهانی سازی در معماری شناخته می­شود. لزوم به تغییرات با توجه به گوناگونی نیازها و خواسته­ها، در معماری مدارس به دلیل تنوع استفاده­کنندگان دارای اهمیت است. فضاهای انعطاف­پذیر دارای قابلیت­های پذیرش بیشتری از سمت عموم مخاطبین به دلیل نوع کاربری آن می­باشند. در این پژوهش، روند تحول افکار در بین افراد در بحث جهانی سازی با هدف مشخص شدن لزوم تحولات سیستم آموزشی، تحلیل چگونگی تغییر سیستم آموزشی و نیاز به مدارس انعطاف پذیر، بیان ویژگی های انعطاف پذیر مدارس و همچنین قابلیت های آن، در حقیقت، هدف درک لازمه تغییر مدارس کشور به شیوه ای عملی با به­روزسانی رویکردهای­های آموزشی توسط طراحی معماری مدارس است. روش ها : این پژوهش با روشی تحلیلی- کاربردی با فرض این موضوع که انعطاف­پذیری می تواند رویکردهای آموزشی را به­روزرسانی کند و بالعکس، سعی دارد رابطه میان معماری و رویکردهای آموزشی را با انعطاف­پذیری دریابد. برای این کار از مطالعات کتابخانه­ای کتب و مقالات استفاده می کند. یافته ها: در این راستا  ضابطه سیستم پلان آزاد، فضاهای یادگیری انعطاف پذیر، مبلمان منعطف، تطابق پذیری از طریق دیوارهای متحرک و فضاهای عمومی انعطاف پذیر، راهکار عملی شدن انعطاف­پذیری است که می­توانند باعث این به روزرسانی در رویکردهای آموزشی مدارس باشند. نتیجه ­گیری: معماری به مثابه یک هدایت گر در امر طراحی می تواند فرآیند طراحی را از بستن نطفه طرح تا زایش، برنامه ریزی کند. پس باید نگرش به معماری همزمان به صورت رفت و برگشتی در کل و جزء باشد. معماری مدرسه یکی از پارامترهای موثر تربیتی و آموزشی در امر تعلیم و تربیت نوین به­شمار می­رود و همان گونه که صاحبان اندیشه در بررسی مسائل آموزشی همواره عوامل گوناگون هم­چون خانواده، معلم، مدیریت آموزشی و ... را به عنوان عوامل موثر در فرآیند یادگیری مورد تاکید قرار می دهند؛ معماری یا فضای فیزیکی مدرسه نیز در این میان به عنوان یک عامل زنده و پویا در کیفیت فعالیت های آموزشی و تربیتی دانش آموزان ایفای نقش می کند. در دنیایی با چنین تغییرات سریع و در روزگاری که دانش به عنوان ابزاری قوی در جهت توسعه و حتی بقای اجتماعی می­باشد؛ انعطاف­پذیری حلقه مشترک بین معماری و رویکردهای آموزشی است، که معماری می­تواند به کمک انعطاف پذیری رویکردهای مورد نیاز آموزشی در دنیای جدید را به­روز کند. انعطاف­ذیری به عنوان راهکار در دو صورت در آموزش تاثیرگذار است: به­روزنمودن رویکرد آموزشی به کمک معماری و ابداع در طرح معماری توسط رویکردهای آموزشی جدید. فضای آموزش بر خلاقیت دانش­آموزان موثر است. هرچه طراحی خلاقانه­تر باشد، ذهن دانش­آموز بارورتر گشته و نیاز به بالابردن سطوح آموزشی بیشتر حس می­گردد و این روند به سمت بی نهایت قابلیت تکرار دارد. 

انعطاف پذیری, رویکردهای آموزشی, معماری, بروزرسانی, مدارس