محبوبه شمسی - گروه مهندسی کامپیوتر، دانشکده برق و کامپیوتر، دانشگاه صنعتی قم، قم، ایران
مرضیه دیوانی - گروه مهندسی کامپیوتر، دانشکده برق و کامپیوتر، دانشگاه صنعتی قم، قم، ایران
عبدالرضا رسولی کناری - گروه مهندسی کامپیوتر، دانشکده برق و کامپیوتر، دانشگاه صنعتی قم، قم، ایران

پیشینه و اهداف:زبان اشاره یک زبان دیداری است که از شکل های دست، بیان چهره ای ژست ها و زبان بدنی جهت برقراری ارتباط استفاده می کند. مطالعات زبان شناختی نشان داده اند که زبان های اشاره هم چون زبان های گفتاری، طبیعی و برطرف کننده نیاز ارتباطی گویشوران خود هستند. زبان اشاره نه یک زبان واحد است که جهانی باشد و نه هر کشوری زبان اشاره معادل زبان گفتاری خود دارد. زبان های اشاره بسیاری در جهان وجود دارند؛ از جمله زبان اشاره آمریکایی، انگلیسی، ژاپنی، ایتالیایی، ترکی، فارسی و... . زبان اشاره فارسی، زبان طبیعی ناشنوایان ایران می باشد.توانایی ارتباط موثر گامی پراهمیت در برقراری روابط و مشارکت ناشنوایان در اجتماع است. پشتیبانی و حمایت نشدن از جانب جامعه شنوا، افراد ناشنوا را به سمت منزوی شدن و سایر مشکلات اجتماعی می کشاند. به منظور غلبه بر موانعی که میان افراد شنوا و افراد دچار آسیب شنوایی وجود دارد، سیستم مترجمی نیاز است تا پیغام ها را متناسب با زبان گفتاری به زبان اشاره ای آن بازگرداند. یک سیستم مترجم زبان اشاره می تواند توسط ناشنوایان، خانواده ها و دوستان این دست از افراد، افراد نابینا – ناشنوا، افرادی که بر اثر عواملی، قدرت تکلم خود را از دست داده اند، اساتید و معلمان، کادر پزشکی و نیز افرادی که علاقه مند به یادگیری این زبان هستند، مورد استفاده و بهره برداری قرار گیرد. این مقاله، با ارائه یک سیستم مترجم خودکار جهت ترجمه زبان فارسی به زبان اشاره فارسی، درصدد آن است که ناشنوایان ایران را در برقراری ارتباط هرچه بهتر یاری رساند. روش ها : سیستم مترجم پیشنهادی، به منظور تبدیل متن فارسی به زبان اشاره فارسی نیازمند استفاده از یک معماری می باشد. به دلیل ماهیت زبان فارسی به عنوان زبان ورودی سیستم مترجم و نیز مشکلات موجود در زبان اشاره فارسی به عنوان زبان خروجی سیستم مترجم، معماری سیستم های مترجم ارائه شده در سایر زبان ها قابل ارائه و توسعه در خصوص زبان فارسی نمی باشند. یکی از مهم ترین مسائل در زبان اشاره فارسی، عدم وجود اشاره معادل برای برخی کلمات است. به منظور فایق آمدن بر این مشکلات، معماری متناسب با زبان فارسی و زبان اشاره فارسی ارائه شد. سیستم ارائه شده، با استفاده از معماری پیشنهادی، متن به زبان فارسی را در قالب کلمه یا جمله از کاربر دریافت کرده، پس از انجام پردازش های اولیه و با استفاده از ماژول تبدیل واژگانی، آن را به معادل خود در زبان اشاره فارسی تبدیل و ترجمه می نماید. در نهایت، زبان اشاره معادل یک کلمه، عبارت یا جمله ورودی، توسط یک آواتار، نمایش داده خواهد شد. برای این منظور، از انتقال کلمات ترجمه شده به زبان میانی سیستم نشان گذاری هامبورگ (HamNoSys)، تبدیل زبان میانی به زبان نشان گذاری حالات اشاره (SiGML) و آن گاه به حرکت درآوردن شخصیت انیمیشنی به کمک آن، استفاده می شود. یافته ها: برای ارزیابی سیستم مترجم زبان فارسی به زبان اشاره فارسی، از یک مجموعه جمله تست استفاده شده است. پس از بررسی های صورت گرفته مشخص شد سیستم پیشنهادی کارایی، فضای ذخیره سازی و سرعت قابل قبولی دارد.     نتیجه گیری: تحقیقات در زمینه علوم بین رشته ای زمانی بسیار کارآمد و موثر است که تحقیقات در تمام علوم درگیر، به میزان برابر انجام شده و هریک چالش های مربوط به رشته خود را برطرف سازند. به عنوان نمونه، مهم ترین چالش در تکمیل سیستم مترجم زبان اشاره فارسی، عدم وجود پژوهش زبان شناختی در خصوص زبان اشاره فارسی می باشد. سیستم مترجم ارائه شده، ترکیبی از علوم زبان شناسی، علوم اجتماعی و علوم مهندسی است. تمرکز بر روی هریک از این بخش ها و ارتقای آن ها، باعث پیشرفت چشمگیر در سیستم ارائه شده می شود. با این وجود، سیستم ارائه شده، می تواند تا حد زیادی روابط میان افراد شنوا و ناشنوا را بهبود بخشد. می توان روی هریک از ماژول های معماری پیشنهادی تمرکز کرد و به ارتقا و بهبود هرکدام پرداخت. همچنین می توان به یکپارچه سازی واحد اح

ناشنوایان, زبان اشاره فارسی, پردازش زبان طبیعی, ترجمه ماشینی, انیمیشن