امیرعباس صالحی - دانشجوی دکتری فلسفه محض، دانشگاه تهران
حمید طالب زاده - استاد فلسفه دانشگاه تهران

مارکس در دست­نوشته­های اقتصادی-فلسفی ۱۸۴۴ صراحتا دستاورد بزرگ هگل در پدیدارشناسی روح را کشف ذات کار اعلام می­کند. اما در همان جا بیان می­کند که فهم هگل از کار یک­سویه و انتزاعی است و وی فقط جنبه مثبت کار را دریافته است. مدعای ما در این مقاله آن است که مارکس در آثار اولیه خود بنیانی فلسفی مبتنی بر مفهوم کار (پراکسیس) در افق فکر هگل برمی­نهد و به میانجی آن حل و رفع دیالکتیکی (Aufhebung) فلسفه نظرورزانه هگل را رقم می­زند. در این راستا، ابتدا فهم بنیادین و متافیزیکی هگل از مفهوم کار را با عطف نظر به بخش «خدایگانی وبندگی» پدیدارشناسی صورت­بندی می­کنیم. یعنی نشان خواهیم داد که چگونه کار در هگل مبنایی برای پیوند سوژه و ابژه است. سپس درصدد خواهیم بود تا نشان دهیم مارکس چگونه با اقتضائات منطق دیالکتیکی هگل، یک­سویه­گی اندیشه هگل را نقد کرده و پراکسیس را به­مثابه تنیدگی سوژه و ابژه تالیف می­کند.

خدایگانی و بندگی, کار, بازشناسی, پراکسیس, بیگانگی