مرتضی کریمی نیا

ابوجعفر محمد بن موسی الموسوی از نوادگان امام موسی کاظم علیه السلام، یکی از عالمان و ادیبان شیعه در نیشابور، و نقیب شیعیان در طوس در قرن چهارم هجری بوده که با امیران و حاکمان سامانی نیز ارتباطی نزدیک داشته است. هرچند نام وی در هیچ یک از مصادر رسمی فقه، حدیث، کلام، تفسیر و رجال شیعه ذکر نشده، بسیاری از ادیبان و مورخان قرون چهارم و پنجم هجری چون ابومنصور ثعالبی، و ابونصر عتبی مکررا از او یاد کرده، و اقوال و ابیاتی را از او ذکر کرده اند که اغلب با تاریخ، ادبیات، فرهنگ و آداب ایرانیان در خراسان قرن چهارم پیوند دارد. مقاله حاضر ضمن بررسی منابع کهن و گردآوری اطلاعات پراکنده از زندگی و آثار ابوجعفر موسوی، به معرفی نسخه ای ۳۰پاره از قرآن کریم می پردازد که وی آن را در سال ۴۰۲ هجری، بر حرم امام رضا علیه السلام وقف کرده است. این نسخه یکی از قدیم ترین قرآن های وقفی و تاریخ دار شیعیان به شمار می آید که به خط نسخ بسیار کهن، و همراه با انبوهی علائم و نشان های مذهب در خراسان کتابت شده است. رسم آن به شیوه قیاسی و مخالف با رسم عثمانی است، و قرائت آن در مجموع به قرائت ابوعمرو بصری و یعقوب حضرمی بسیار نزدیک است.  

ابوجعفر محمد بن موسی موسوی, نقابت شیعیان در طوس در قرن چهارم, سادات موسوی, وقف قرآن بر حرم امام رضا علیه السلام, ابومنصور ثعالبی, خط نسخ کهن, قرائات سبعه, قرآن نویسی شیعیان, قرآن های دوره سامانی, کتابت قرآن در خراسان